PRACA DOKTORSKA

wykluczając wszelką kontrolę typu politycznego. 145 Sprawiedliwość Hayek’a to nic innegojak „ślepota rynku i konkurencji”, które nie będąc wynikiem niczyjej arbitralnej, z górynarzuconej decyzji, gwarantują najbardziej sprawiedliwy podział, będący jednocześnieoptymalnym z punktu widzenia efektywności. Hayek dokonał pozornego pogodzeniasprawiedliwości i efektowności, czyniąc sprawiedliwość synonimem efektywnościrynkowej. Nic więc dziwnego, że opowiada się on również za pojęciem sprawiedliwościbez określenia „społeczna”, gdyż inaczej odwołuje się ona do sprawiedliwościdystrybutywnej, w ramach której państwo ingeruje w wolność jednostki. Podobieństwomiędzy Hayek’iem a Malthus’em można dostrzec w poglądach, zgodnie z którymi„polityka socjalna prowadzona przez państwo nie zmniejsza ubóstwa, lecz jeinstytucjonalizuje. System zabezpieczeń socjalnych uwalnia bowiem ludzi ododpowiedzialności za własne decyzje i błędy oraz czyni ich obojętnymi na cudzą nędzę.Kosztem moralnym państwowej opieki społecznej jest stopniowy zanik etosuobywatelskiego - większość ludzi nie czuje się zobowiązana do pomocy potrzebującym,gdyż uważa, że państwo zrobi to za nich.” 146 W związku z powyższym Hayek uważanierówności materialne za sprawiedliwe pod warunkiem, że nie wynikają z naruszeńprawa. Uczynił on ze sprawiedliwości kategorię ekonomiczną, jednakże nie jest to w jegoprzypadku pojęcie właściwe dla kompromisu między światem ekonomii i socjologii, czypojęcie pozwalające na pogodzenie homo oeconomicus i homo sociologicus, gdyż oznaczacałkowite podporządkowanie społeczeństwa logice rynkowej. Kwestię sprawiedliwościHayek łączy więc z efektywnością w sobie właściwy sposób, dochodząc do wniosku, że„nieefektywne są wszelkie systemy rezygnujące z mechanizmu rynkowego i próbującewprowadzić inny sposób dystrybucji. Sprawiedliwość komutatywna jest zatem efektywna,gdyż dokonuje się w bezosobowym procesie rynkowym, w odróżnieniu odsprawiedliwości dystrybutywnej, która ingeruje w wyniki tego procesu. Efektywne jestwięc wszystko to, co w rozumieniu Hayek’a jest sprawiedliwe. Możliwe jest także145 Efektywność a sprawiedliwość, red. Wilkin J., "Key Text", Warszawa, 1997, str. 78-79.146 Tamże, str. 91.80