PRACA DOKTORSKA

troski o obywatela ze strony państwa odbija się negatywnie na rozwoju społeczeństwa.Również przesadne „uszczęśliwianie" ludzi na siłę, tzw. „nadopiekuńczość" ze stronystruktur państwowych, ogranicza swobody człowieka i redukuje go do roli konsumentaświadczeń społecznych. Pomiędzy tymi dwoma skrajnymi stanowiskami zdaje się istniećracjonalny środek oparty na zasadzie, że państwo ma obowiązek dbania o tworzeniekorzystnych warunków rozwoju dla wszystkich obywateli. Państwo o orientacjispołecznej ma przyszłość pod warunkiem, że dostosuje ono swą formę do potrzebwspółczesnego świata, czyli przetrwa w bardziej racjonalnej i adekwatnej do naszychczasów postaci. Jakkolwiek to „dostosowywanie" nie jest z pewnością łatwymprzedsięwzięciem, to jednak wydaje się ono być wykonalne. Wśród najważniejszychzadań w tym kontekście wymienić należy: rozwiązanie problemu bezrobocia poprzezprzesunięcie części środków z sektorów produkcyjnych do nieprodukcyjnych, leczważnych społecznie; wykorzystanie w działalności ekonomicznej wielorakiego potencjałuludności; zapewnienie rozwoju gospodarczego uwzględniającego wysokie standardyekologiczne; racjonalne wspieranie aktywności osobistej i wprowadzenie bodźcówzwiększających zaangażowanie osób korzystających z pomocy państwa w ramachpobierania rozmaitych zasiłków do działań na rzecz poprawy swej sytuacji. Taka otwartapolityka społeczna, ściśle połączona z działaniami ekonomicznymi, pozwoliłaby utrzymaćpaństwu opiekuńczemu to, co w nim najcenniejsze - troskę o człowieka - bez popadania wprzesadne rozdawnictwo, „uszczęśliwianie na siłę" i bezkrytyczne wspieranie „wszystkichpotrzebujących", w tym również jednostek pasożytniczo wykorzystujących systemybezpieczeństwa socjalnego. 500 Problematyka dotycząca tego, co Janik określa mianemotwartej polityki społecznej, zostanie w tym rozdziale jeszcze rozszerzona, jako jeden zzasadniczych elementów „welfare state XXI wieku”.Mówiąc o wizjach przyszłości państwa o orientacji społecznej trzeba z pewnościąwspomnieć o tym, co Galbraith nazywa „godnym społeczeństwem”. Według niego „wgodnym społeczeństwie wszyscy jego obywatele muszą mieć zapewnioną osobistą500Janik R., Szanse realizacji "państwa opiekuńczego" w procesie integracji europejskiej, PolitechnikaCzęstochowska, Częstochowa, 2003, str. 281-282.242