PRACA DOKTORSKA

zeczywistości. Zdaniem Luhamann’a nie ma obecnie takiej nadrzędnej instytucji, któramogłaby sterować przemianami w kierunku jakiegoś całościowo pożądanego rezultatu.Nie oznacza to oczywiście, że nie istnieją możliwości różnorakiego wpływania na tenrezultat, jednakże należy wyzbyć się wiary w swego rodzaju całościową odpowiedzialnośćpolityki za społeczeństwo. Tym samym za utopijne uważa autor podejście do państwa oorientacji społecznej związane z oczekiwaniem od niego, aby „wynagrodziło każdemuobywatelowi to wszystko, co traci on uczestnicząc w tak, a nie inaczej zorganizowanymżyciu społecznym, na przykład mieszkając w brudnych miastach, ucząc się wprzepełnionych klasach, czy doświadczając niekorzystnej sytuacji rynkowej inadmiernego wzrostu cen” 508 . Zdaniem autora, w związku z przemianami, jakie zaszły naświecie pod koniec XX wieku, możliwości oddziaływania polityki, a tym samym ipaństwa, zostały mocno uszczuplone i to nie tylko w związku ze zjawiskami globalnymi,ale również samą demokracją i ochroną wolności obywateli. Trzeba urealnić doktrynę„welfare state”, nie dyskredytując jednocześnie wartości znajdujących się u jegofundamentów, takich jak wolność, równość, solidarność i sprawiedliwość. Potrzebna jestnowa teoria polityczna państwa o orientacji społecznej, która usunie mitnieograniczonych możliwości polityki i państwa w kształtowaniu dobrobytu obywateli izoperacjonalizuje jego fundamentalne wartości w nowej sytuacji, jaką stanowirzeczywistości XXI wieku. Tradycyjna teoria polityczna „welfare state” doprowadziła wopinii Luhmann’a do samoprzeciążenia systemu politycznego, gdyż „do zasad państwabezpieczeństwa socjalnego należy poważne traktowanie każdego roszczenia wysuwanegopod adresem instytucji publicznych. (...) W dodatku system chroni roszczenia jużzaspokojone w postaci praw nabytych. Rejestrowanie tego, co już zostało osiągnięte podpostacią praw lub świadczeń pieniężnych, dokonuje się przy otwartej kurtynie i kształtujeświadomość społeczną.” 509 Dlatego Luhamnn proponuje rozróżnienie na ekspansywnąteorię polityki właściwą dla tradycyjnego „welfare state”, oraz politykę restryktywną, wkierunku której jego zdaniem powinna pójść teoria polityczna państwa bezpieczeństwa508 Luhmann N., Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, PWN, Warszawa, 1994, str. 145-146.509 Tamże, str.153.245