PRACA DOKTORSKA

Ekonomista, który jest tylko ekonomistą, jest nie tylko skończonym nudziarzem, lecz jestwręcz niebezpieczny". 131 Tymczasem ów ekonomista został współcześnie wtłoczony wproblematykę zależności między nakładem a efektem, dość wąsko zresztą rozumianymi.Jego zadaniem ma być działalność w celu poprawienia relacji między tymi dwiemakategoriami, a ściślej, maksymalizowanie efektu ekonomicznego. W tym zestawieniusprawiedliwość znalazła się poza efektem ekonomicznym, a więc także poza polemzainteresowań ekonomisty. 132 Uczynienie z efektywności podstawowego czynnikawartościowania w ekonomii wywieść można wprost z utylitaryzmu, który szczegółowoprzedstawiony został w rozdziale poprzednim.Spoglądając na historię można dostrzec, że w poszczególnych epokach relacjemiędzy wymogami efektywności i sprawiedliwości były różne i raz jeden wymóg, a razdrugi odgrywały rolę dominującą. W związku z przemianami, jakie nastąpiły wewspółczesnym świecie odnoszącymi się do globalizacji, czy wejścia w epokęspołeczeństwa opartego na wiedzy, efektywność ponownie zaczyna wieść prym.Pierre Rosanvallon wiąże ten problem z dezaktualizacją narzędzi politykikeynesowskiej, które podobnie jak w latach trzydziestych teorie ekonomii klasycznejprzestały stanowić wydajny sposób godzenia efektywności i sprawiedliwościgwarantujących rozwój społeczny. Zdaniem tego teoretyka współcześnie dochodzi doponownego rozwarcia nożyc sprawiedliwości i efektywności, dla których należyposzukiwać źródeł nowego kompromisu. 133 Cały problem tkwi jednak w tym, by wzwiązku z opisywanym procesem nie zatracić dorobku społeczno-cywilizacyjnego, jakimjest społeczeństwo dobrobytu, które jeszcze do niedawna było źródłem dumy kręgueuropejskiej cywilizacji i przykładem do naśladowania dla innych.Nie można zapominać, że problem godzenia zasad sprawiedliwości społecznej zwymogami efektywności ekonomicznej należy do najważniejszych problemówspołecznych, ale zarazem do najtrudniejszych zagadnień teoretycznych. Zwłaszcza teoriaekonomii tzw. „głównego nurtu” nie znalazła sposobu na włączenie problematyki131 Morawski W., Socjologia Ekonomiczna, PWN, Warszawa, 2001, str. 11.132 Efektywność a sprawiedliwość, Wilkin J., "Key Text", Warszawa, 1997, str. 24.133 Rosanvallon P., La Crise de l’Etat Providence, Seuil, Paris, 1981, str. 55.71