PRACA DOKTORSKA

polityk i praw społecznych oraz formy wypłacania świadczeń. Mowa tu oczywiście owspominanej już aktywnej polityce społecznej.Zdaniem Jean Louis Laville’a należy odejść od systemu, w którymświadczeniobiorca jest biernie podporządkowany zestandaryzowanym narzędziompolityki społecznej, w kierunku form wymuszających jego aktywność nie tylko w procesieopuszczania sytuacji wykluczenia, ale również podczas kształtowania formyotrzymywanej przez niego pomocy. Zainteresowani powinni sami mieć możliwośćwypowiedzenia się w kwestii narzędzi pomocy do nich kierowanych. Celem jest aktywnyświadczeniobiorca i słuchający urzędnik, którego zadaniem winno być stworzeniewarunków i dostarczenie środków do tego, aby potrzebujący organizowali dla siebie takąformę pomocy, jaka jest dla nich najbardziej dogodna. 566Zaproponowane wyżej rozwiązanie nosi w sobie pierwiastek utopii, gdyż zakładapełną racjonalność ludzi oraz chęć wyboru najlepszego, a nie koniecznienajwygodniejszego rozwiązania. Mimo to wskazuje ono na pożądany kierunek przemian,jakie obrać powinno francuskie Etat-providence.Prócz odbudowy społecznej solidarności, Rosanvallon dostrzega koniecznośćstworzenia zupełnie nowej, bo dostosowanej do wymogów współczesnego społeczeństwa,koncepcji praw społecznych. Przyszłość francuskiego Etat-providence wiąże on z tym, cookreśla mianem praw społecznych trzeciej generacji, które paradoksalnie łączą ideę prawaz ideą obowiązku w coś, co można by określić mianem pozytywnego zobowiązania 567 .Autor przywołuje historię prawa do pracy we Francji, sięgającą rewolucji francuskiej, abywykazać, że praca była równoznaczna z ludzką autonomią, a uzależnienie od pomocyoznaczało jej utratę, co wiązało się często z pozbawieniem jednostki praw politycznych.Rozumowanie takie uległo rozmyciu w erze przemysłowej za sprawą ekonomiikeynesowskiej, w której z jednej strony bezrobocie w znacznej mierze krótkotrwałe,zaczęło być postrzegane jako swego rodzaju ryzyko, dające się zabezpieczyć w drodzeubezpieczenia, z drugiej strony wypłacanie świadczeń, jako element wydatków566 Laville J. L., Etat et société au défit de la solidarité, Esprit, 8-9 sierpień – wrzesień 1994, str. 72-75.567 W języku francuskim chodzi o określenie obligations positives.269