PRACA DOKTORSKA

sprawiedliwości do rozważań ekonomicznych, chociaż pewne próby w tym kierunku bytyi są dokonywane. 134 Pojawianie się tych prób wynika z pewnego, dającego sięzaobserwować od niedawna, powrotu do zainteresowań problematyką podziału. Oprzyczynach tej tendencji pisze Tadeusz Kowalik zwracając uwagę, że zjawisko tozwiązane jest z utratą władzy przez konserwatystów w większości krajów UniiEuropejskiej oraz niepowodzeniem prób likwidacji państwa opiekuńczego. Rozszerzeniezainteresowań o problematykę podziału przypisuje on dwóm współczesnymekonomistom, tj. Charles’owi Lindblom’owi oraz Amertya Sen’owi, którzy zwróciliuwagę, że nie wystarczy powiększanie „bochenka chleba”, ale, że sposób jego podziału jestrównie ważny, jak dynamika rozwoju gospodarczego. 135 Podobnie G. Mardyl i J.KGalbraith podkreślają, że ekonomia nie może uciec od wartościowania, a będąc naukąmoralną musi mieć normatywny charakter. 136 Dzięki tym teoretykom, którzy próbują napowrót uczynić z ekonomii „naukę moralną”, istnieje szansa pokonania schizofrenii homoeconomicus i homo sociologicus, a tym samym sprzężenia ich celów w ten jedennajbardziej chyba zasadniczy, jakim powinno być dobro każdego człowieka.Nie będzie to jednak łatwe, gdyż system społeczny i system ekonomiczny rządząsię odmiennymi prawami, przez co problem wzajemnego ich funkcjonowaniaprawdopodobnie nigdy nie zniknie. Witold Morawski dokonał dość ciekawej analizy obutych systemów i wyodrębnił zasadnicze ich odmienności w dziewięciu podstawowychwymiarach. Pierwszy wymiar stanowią cele, posiadające priorytetowe znaczenie, któreprzypadku systemu społecznego odnoszą się do tożsamości grupowej, zapewniającejjednostce poczucie zakorzenienia w przestrzeni społecznej. W gospodarce najwyższymcelem od czasów Smith’a są korzyści własne rozumiane jako zysk, dochód i dobramaterialne. W społeczeństwie obowiązują normy i wartości odnoszące się m.in. do naroduczy religii i spajające grupy, w których funkcjonuje człowiek. Tymczasem w gospodarceobowiązuje jedna podstawowa zasada, jaką jest konkurencja na rynku. Aktorzy wspołeczeństwie to małe i duże grupy społeczne, w których jednostki nastawione są na134 Efektywność a sprawiedliwość, red. Wilkin J., "Key Text", Warszawa, 1997, str. 23.135 Nierówni i równiejsi, red. Kowalik T., Fundacja Innowacja, Warszawa, 2002, str. 12-16.136 Wilkin J., Jaki kapitalizm, jaka Polska, PWN, Warszawa, 1995, str. 36.72