PRACA DOKTORSKA

państwu o orientacji społecznej najbardziej podstawowe ramy teoretyczne, sąwielokrotnie już przedstawiani J. M. Keynes oraz J. W. Rawls. Pierwszy uczynił „welfarestate” możliwym z punktu widzenie teoretycznego na gruncie ekonomii owładniętejwcześniej klasycznym paradygmatem smithowskim. J. W. Rawls natomiast wykazałzasadność funkcjonowania państwa o orientacji społecznej w zakresie filozofiispołecznej. 335 Autorzy ci stworzyli więc pewną teoretyczną przestrzeń, którą trzeba byłonastępnie wypełnić konkretnymi rozwiązaniami, po uprzednim podjęciu decyzjidotyczących sfer, w których konieczna jest ingerencja państwa i tych dziedzin życiaspołecznego, w których rynek doskonale radzi sobie bez ingerencji w jego mechanizm.Jeżeli chodzi o sfery życia społecznego wymagające ingerencji państwa, tozaliczamy do nich przede wszystkim tzw. dobra publiczne. Jak sama nazwa wskazuje, są todobra, w przypadku których mamy do czynienia ze „zbiorową konsumpcją”, których wwielu przypadkach nie ima się indywidualne prawo własności. Powoduje to, żeprzedsiębiorstwa nie mogąc czerpać zysków z ich bezpośredniej indywidualnej sprzedaży,nie są zainteresowane ich wytwarzaniem. Są to wreszcie dobra i usługi ważne z punktuwidzenia podstawowych celów społecznych, również wymogu sprawiedliwościspołecznej, których wytwarzanie pociąga za sobą ogromne koszty, przez co wystawienieich na działanie wyłącznie mechanizmu rynkowego spowodowałoby znaczneograniczenia w ich dostępie. 336Pośród podstawowych dóbr publicznych znajdują się te dotyczące oświaty,ochrony zdrowia, bezpieczeństwa publicznego, ale również ochrony środowiskanaturalnego. Ingerencja państwa konieczna jest także względem dóbr, które sprzyjająwytwarzaniu naturalnych monopoli. Chodzi tu przede wszystkim o przedsiębiorstwadostarczające wodę, gaz i prąd, gdzie interwencja państwa dotyczy często wpływania nadostępność tych dóbr w drodze regulacji ich cen. 337 Inne sfery, w których państwo niemoże być całkowicie zastąpione przez mechanizm rynkowy, to chociażby budowa335 Szerzej pisze o tym: Zawadzki S., Państwo o orientacji społecznej, Warszawa, 1996, str. 49-50.336 Patrz więcej: Miejsce dla każdego: szkice i opracowania o sektorze pozarządowym w Polsce zebrane wCentrum Informacji dla Organizacji Pozarządowych BORDO, red. Anna Kunicka, Warszawa, 1996.337 Sztyber B. W., Efektywność ekonomiczna a sprawiedliwość społeczna w gospodarce rynkowej, (w:)Efektywność a sprawiedliwość, red. Wilkina J., "Key Text", Warszawa, 1997, str. 109-110.158