PRACA DOKTORSKA

Społeczna kategoria wykluczonych, ze względu na wielowymiarowość iheterogeniczny skład, trudna jest do jednoznacznego zdefiniowania. Określa się jąnajczęściej jako zbiór jednostek, w przypadku których doszło do kumulacji pewnej liczbyspołecznych upośledzeń i która z racji tego rości sobie prawo do otrzymywania wsparcia.Jest to jednak definicja dość mętna, a jej granice są płynne, dlatego częściej kategorię tąokreśla się od strony prawa do nowej formy świadczeń, którym sam fakt pojawiania siępojęcia wykluczenia dał rację bytu. Zjawiska wykluczenia nie wyjaśnia się także od stronyszerokich społecznych procesów, lecz raczej od strony tzw. indywidualnych trajektoriiżyciowych. 449W przypadku nowej generacji świadczeń, którym dały początek pojęciawykluczenia i equityzmu, mowa oczywiście o świadczeniach wymykających siędotychczasowej bismarckowskiej logice ubezpieczeniowego systemu Sécurité Sociale. Sąto świadczenia selektywne, bo dostępne wyłącznie dla potrzebujących, a więc tychznajdujących się na zewnątrz, czyli wykluczonych, uzależnione od sytuacji materialnej ifinansowane ze źródeł fiskalnych, by nie stanowiły dodatkowego obciążenia dlapotencjalnych pracodawców.Pierwsze kroki w kierunku nowej polityki społecznej we Francji postawionojeszcze w latach 70-tych, choć wówczas były to kroki nieśmiałe, gdyż nie było jeszczewiadomo, czy zaistniały kryzys, to zjawisko wyłącznie przejściowe czy zapowiedźpoważniejszych problemów. Impulsem były oczywiści idee liberalne, padające na żyznygrunt wyłaniającego się masowego i długotrwałego bezrobocia. Pojawiły się więcświadczenia uwarunkowane sytuacją materialną, lecz granicę dochodów umieszczonojeszcze na tyle wysoko, że trudno mówić o ich selektywności. Sytuacja pogorszyła się znadejściem lat 80-tych, kiedy okazało się, że depresja gospodarcza nie tylko nie zniknęła,ale jeszcze się pogłębiła. Spowodowało to silniejsze odwołanie się do nowych świadczeńzaliczanych do pomocy społecznej (assistance sociale), niegdyś narzędziakomplementarnego względem ubezpieczeń społecznych i stanowiącego uzupełnienie449 Mesurer les inégalités – de la construction des indicateurs aux débats sur les interprétations, Aventur F.,Chambaretaud S., Chauvel L., Collection MiRe, Ministère de l’Emploi et de la Solidarité, Paris, 2004, str. 41-48.214