PRACA DOKTORSKA

utylitaryści byli zdecydowanymi obrońcami wolności i swobody myśli i utrzymywali, żena dobro społeczeństwa składają się korzyści będące udziałem jednostek. Lecz jeśli podejśćdo niego bez uprzedzeń, utylitaryzm zatraca swój indywidualizm przez to, że stosując dospołeczeństwa zasadę wyboru jednostki dokonuje stopienia wszystkich systemówpragnień. 86Inną kwestię stanowi fakt, iż trudno wskazać metodę pozwalającą porównywaćpoziom satysfakcji różnych jednostek. Współczesna teoria użyteczności definiuje jąwyłącznie w kategoriach preferencji dla różnych stanów świata: stan x ma wyższąużyteczność niż stan y wtedy i tylko wtedy, gdy jest przedkładany nad y. Przedstawionepodejście do użyteczności, odwołujące się do ujawnianych preferencji jednostki, jestcałkowicie arbitralne, nie ma więc sensu dodawanie i odejmowanie poszczególnychużyteczności jednostkowych. Po drugie, nawet gdyby można było opracować jakąśmetodę porównywania indywidualnych satysfakcji, nie jest jasne, czy sama zasadautylitarystyczna jest moralnie właściwa, gdyż może wymagać pogodzenie się z wielkąszkodę dla niewielu, celem przysporzenia niewielkiej korzyści dla wielu. 87Utylitaryzm nie jest ponadto demokratyczną koncepcją sprawiedliwości i to ztrzech zasadniczych powodów. Po pierwsze, generalna społeczna użyteczność, do którejdąży, ma charakter całkowicie bezosobowy i jako dobro może być postrzegana jedynieprzez zewnętrznego i nadrzędnego obserwatora. Tymczasem w społeczeństwiedemokratycznym to obywatele są inicjatorami i autorami zasad sprawiedliwości. Podrugie, utylitaryzm nie jest w stanie uznać autonomii jednostek, dla którego mają onecharakter „przeźroczystych bytów”, nie posiadających własnych wizji swego życia czycech wzajemnie je odróżniających i gotowe pójść drogą podnoszenia zbiorowego dobra.Po trzecie, utylitaryzm łamie podstawową zasadę równości obywateli, gdyż opierając sięna użyteczności rozumianej jako zaspakajanie potrzeb czy pragnień, nie wnika w ich treść,86 Rawls J., Teoria Sprawiedliwości, PWN, Warszawa, 1994, str. 46.87 Young H. P., Sprawiedliwy podział, "Scholar", Warszawa, 2003, str.24.49