PRACA DOKTORSKA

dość niepewnym założeniu, zgodnie z którym pieniądze zaoszczędzone na podatkachludzie przeznaczą na konsumpcję. Jeżeli bowiem tego nie uczynią, powróci sytuacjiniedoboru popytu. 409Generalnie rzecz ujmując, neoliberałowie „nie szukają źródeł porządkuspołecznego ani głównie w tradycji, ani w racjonalnej kalkulacji i planowaniu, czy topaństwa, czy kogokolwiek innego. Społeczeństwo ma w pewnym sensie charakterorganiczny; charakter ten jednak pochodzi ze spontanicznej i niezamierzonej koordynacjiwielu jednostek kierujących się własnymi, osobistymi motywami. Dobrze funkcjonującerynki są najlepszym przykładem i główną instytucjonalną kotwicą spontanicznegoporządku społecznego. (...) Konkurencyjna gospodarka wysyła rządowi następującykomunikat: trzymać się z daleka! Choćby nawet płynęła z najszlachetniejszych motywów,interwencja rządowa może spowodować, jeśli nie tyranię (tak właśnie było w reżimachkomunistycznych), to co najmniej biurokratyczną niewydolność. W epoce państwaopiekuńczego rządy bywają na ogół przeciążone lub nadmiernie rozbudowane; w takiejsytuacji działalności rządu nieodłącznie towarzyszą adekwatne niepowodzenia w biznesie,bez dyscyplinujących mechanizmów, za pomocą których rynek eliminuje jednostki mniejwydajne.” 410Pomijając kwestie doktrynalne, zasadniczą krytyką ze strony neoliberałów podadresem „welfare state” była jego nieefektywność, zarówno w wymiarze redukcjinierówności społecznych, jak i zwalczania kryzysów i recesji gospodarczych.Kontrofensywa neoliberalna miała przynieść w myśl jej zwolenników natychmiastowąpoprawę koniunktury gospodarczej. W rzeczywistości jednak rezultaty terapiineoliberalnej nie pozwalają na jednoznacznie pozytywną ocenę zwrotu, jakiego dokonanow niektórych krajach w latach 80-tych. Zwolennicy neoliberalizmu gospodarczegozwracają uwagę na fakt, że od 1960 do 1993 roku Stany Zjednoczone podwoiły liczbęmiejsc pracy, Japonia zwiększyła tę liczbę o 40%, a kraje Unii Europejskiej zdołały uzyskaćtylko 10% dodatkowych miejsc pracy. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że obowiązujące wEuropie Zachodniej standardy pracy są o wiele wyższe, niż w Stanach Zjednoczonych.409 Tamże, str. 176-182.410 Giddens A., Poza lewicą i prawicą, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań, 2001, str. 43-44.193