PRACA DOKTORSKA

jak i praktyczna odpowiedź na pytanie o jednocześnie sprawiedliwą i efektywną alokacjępodzielnych dóbr.Przytaczając dalsze argumenty na rzecz tezy zawartej w tytule tego podrozdziału,można odwołać się do Jędrzeja Lewandowskiego, który uważa, iż wiara w to, żezmniejszanie nierówności społecznych, w tym nierówności dochodowych, może sprzyjaćpodnoszeniu efektywności ekonomicznej, dała początek dwubiegunowemu rozwojowigospodarki światowej po drugiej wojnie światowej. Jest on również przekonany, żehipoteza, zgodnie z którą niwelowanie nierówności wynikających z działaniamechanizmów rynkowych nie tylko nie osłabia bodźców skłaniających do efektywnegogospodarowania, lecz przeciwnie bodźce te nawet wzmacnia, została ostateczniepodważona i poddana falsyfikacji w gospodarkach centralnie planowanych. W rozmowie,z Józefem Tischnerem, Adam Michanik odniósł się do tych problemów w sposóbnastępujący: „naprawdę wierzyłem w świat społecznej sprawiedliwości rozumianej jakorówność (...). Dziś wierzę, że w świecie realnym, w świecie ludzkiej rzeczywistości, to jestchimera, coś, co nie może się udać (...) Nadal jestem wrażliwy na ludzką krzywdę i nagłęboką, przyrodzoną nierówność między ludźmi. Jestem za tym, by je zmniejszyć, choćdziś daję się przekonać, że pewne sposoby zmniejszania tych nierówności są szkodliwe dlawzrostu gospodarczego i w rezultacie dla jakości życia wszystkich - a ostatecznienajbardziej szkodliwe dla społecznie upośledzonych". 150Fakt współczesnego narastania liczby sądów podnoszących sprzecznośćsprawiedliwości społecznej i efektywności ekonomicznej, jest bez wątpienia związany zezmianami, jakie zaszły we współczesnym świecie, szczególnie zaś ze zjawiskiemglobalizacji. Zdaniem wielu teoretyków, to właśnie globalizacja spowodowałarozprzestrzenienie się przekonań o sprzeczności sprawiedliwości i efektywności, a już zpewnością dokonała ona zepchnięcia problemów sprawiedliwości na drugi plan w dobiewyłaniającego się nowego globalnego paradygmatu. Owym paradygmatem jest właśnieproduktywność i związana z nią efektywność. Teoretycy dostrzegający nadejście owejnowej naczelnej zasady często nie mówią wprost o jej opozycji w stosunku do150 Efektywność a sprawiedliwość, red. Wilkin J., "Key Text", Warszawa, 1997, str. 55-56.82