PRACA DOKTORSKA

Jeśli więc polityki „welfare state” nie wynikają wyłącznie z czynników zewnętrznych(industrializacja, stosunki klasowe), ani nie są wyłącznym rezultatem nieskrępowanegoniczym działania aktorów społecznych, to należy pamiętać, że ci ostatni funkcjonujązawsze w obrębie jakichś instytucji, które ograniczają jednostkowy wybór, czyniącokreślone rozwiązania możliwymi do realizacji, a pozostałe nierealnymi. 243W obrębie podejścia neo-instytucjonalnego można wyodrębnić dwa zasadniczenurty. Pierwszy koncentruje swoją uwagę na państwie, drugi na instytucjonalnychregułach gry.Nurt koncentrujący się na państwie, reprezentowany m.in. przez Theda Skocpol’a,opiera się na czterech twierdzeniach. Pierwsze mówi, że państwa są głównymi aktorami wprocesie tworzenia polityk społecznych, drugie i trzecie, że poziom ich biurokratyzacji icentralizacji oraz generalnie sposób organizacji, determinują zdolność formułowania iwprowadzania w życie tych polityk. Ostatnie twierdzenie odnosi się do wpływuzinternalizowanych norm i wartości, na formę przyjmowanych polityk społecznych. 244 Wpodejściu tym chodzi więc przede wszystkim o przeniesienie sił sprawczych z robotnikówi grup interesu, na urzędników państwowych i specjalistów w dziedzinie problemówspołecznych, którzy mają się stać głównymi inicjatorami i budowniczymi socjalnychstruktur państwa. Na tej podstawie teoretycy tego nurtu dokonują podziału na słabe i silnepaństwa. Im państwo jest bardziej zbiurokratyzowane w sensie weberowskim, im bardziejodgraniczone od społeczeństwa oraz im większe skupia możliwości działania, tym posiadawiększą autonomię, a tym samym zdolność do kreowania polityk, w tym tych,właściwych dla „welfare state”. 245Drugim nurtem, jaki wyróżnić można w ramach podejścia neo-instytucjonalnego,jest ten kładący nacisk na instytucjonalne reguły gry w procesie kształtowania się państwao orientacji społecznej. Głównym jego przedstawicielem jest Ellen Immergut, którywskazywał, że forma instytucji państwowych (ustawodawczych, wykonawczych i243 Tamże, str.57.244 Patrz: Skocpol T., Bringing the State back in, New York, Cambndge University Press, 1985; Skocpol T.(eds), The politics of social policy in the United States, Cambridge University Press, 1987; Skocpol T.,Protecting soldiers and mothers, Cambridge, Harvard University Press, 1993.245 Merrien F. X., Etat Providence, Presses Universitaire de France, Paris, 1997, str. 59-60.126