PRACA DOKTORSKA

usługi prywatne, płatne, rynek, nierówności. 557 Chodzi więc o zbudowanie nowychzwiązków pojęciowych, które będą stanowiły kombinację obu, postrzeganych dziś jakoalternatywne, przestrzeni rynku i społeczeństwa. Jest to możliwe do osiągnięcia poprzezograniczenie głodu państwa, którego rozrost osiągnął już swoje granice. Rozszerzeniutymczasem powinno ulec społeczeństwo obywatelskie, jako źródło aktywnościobywatelskiej, pozwalające na przekroczenie państwa, jako jedynej formy solidarnościkolektywnej. Powinno dojść do odtworzenie solidarności w społeczeństwie, gdyż tapubliczno-państwowa przybrała formy skrajnie abstrakcyjne, odczłowieczone inieefektywne, tymczasem chodzi o zbliżenie społeczeństwa do niego samego. Nie uda sięprzenieść francuskiego Etat-providence w przyszłość nie podnosząc poziomu jegospołecznej legitymacji. Należy odsłonić spod procedur solidarnościzinstytucjonalizowanej, solidarność spontaniczną i wolitywną. 558Nim Rosanvallon opublikował swoją drugą książkę poświęconą francuskiemu Etatprovidence,w jednej z publikacji zatytułowanej „Nowe drogi solidarności”, wskazywał napożądane kierunki przemian, jakimi powinno pójść francuskie państwo. Jedną z nich jestwielokrotnie już wspominane przejście od ubezpieczonego do podatnika, co jestrównoznaczne z powolnym opuszczaniem modelu bismackowskiego, skoncentrowanegowokół aktywności zawodowej i składek na ubezpieczenia społeczne, w kierunku systemuopartego na fiskalnych źródłach jego finansowania. Mimo tego, że rozwiązanie takiewydaje się pożądane, jego realizacja przychodzi we Francji z wielkim trudem, cospowodowane jest znaczeniem tzw. partnerów społecznych w zarządzaniu funduszamisystemu Sécurité Sociale. Przejście z sytemu ubezpieczeniowego do systemu opartego napodatkach znacznie osłabiłoby znaczenie partnerów społecznych, zaś kontrola środkówprzeszłaby w ręce państwa. 559Tym, co utrudnia próby zreformowania francuskiego państwa o orientacjispołecznej, jest przyzwyczajenie do dychotomicznego, a przez to uproszczonegopostrzegania rzeczywistości społecznej. Niegdyś był to podział na biednych i bogatych,557 Tamże, str. 109-112.558 Tamże, str. 113-128.559 Rosanvallon P., Les voies nouvelles de la solidarité, Esprit, nr 12, 1994, str. 76.265