PRACA DOKTORSKA

zakładał dominację państwa nad gospodarką, w celu zapewnienia właściwej konkurencji,ale również uczynienia z zasad gry rynkowej narzędzia budowy wspólnego dobrobytu.Państwo nie mogło w żadnym wypadku stosować narzędzi interwencji, które mogłybynaruszyć równowagę rynku. Nie chodziło również o budowę społecznej własności napotrzeby ubezpieczeń społecznych, dlatego odbudowa bismarckowskiego „państwasocjalnego” nie była bezpośrednio wpisana w założenia społecznej gospodarki rynkowej wwydaniu Erhard’a. 270 Do podobnych wniosków doszła Danuta Zagrodzka w swymartykule pt. „Kapitalizm dla ludu”. 271 Relatywizuje to nieco Zawadzki, cytujący A. Muller-Armack’a, sekretarza stanu w ministerstwie Erhard’a, autora pojęcia „społecznagospodarka rynkowa”. Muller-Armack uważał, że „wiarę w spontaniczne kształtowaniesię interesu ogólnego w wyniku działań dążących do osiągania prywatnych celówgospodarczych należy traktować jako utopię. Dlatego trzeba rozwinąć nową formę życia,w której człowiek może żyć wolny i zabezpieczony socjalnie" 272 .Ostatecznie jednak Niemcy wybrali drogę kontynuacji bismarckowskiego systemuubezpieczeniowego, a nawet poszli dalej w stosunku do pierwotnych założeń jego twórcy.Lata 50-te pokazały bowiem, że podział bogactwa nie przebiega równomiernie. Dlategoteż w 1957 roku przeprowadzono wielką reformę systemu emerytalnego, rozszerzając tymsamym cele całego systemu ubezpieczeń społecznych. Po przeprowadzonej reformieemerytury indeksowane w oparciu o płace wzrosły średnio o 60%. Emerytury będącpoczątkowo wyłącznie uzupełnieniem dochodu, stały się wówczas pełnym jegosubstytutem, gdyż miały gwarantować ten sam poziom życia, jaki dana osoba posiadała wczasie swojej aktywności zawodowej. Dalsze reformy niemieckiego systemubezpieczeństwa socjalnego polegały na poszerzaniu grona jego beneficjentów, czy to oniezależnych pracowników, osoby niepełnosprawne, czy wreszcie studentów. W 1961dokonano jeszcze reformy pomocy społecznej, która odtąd miała gwarantować wszystkim270 Paquy L., Les systèmes européens de protection sociale : une mise en perspective, DREES, Série MIRE, nr6, styczeń 2004, str. 20.271 Zagrodzka D., Kapitalizm dla ludu, Gazeta Wyborcza, nr 27, 1 luty 1997.272 Zawadzki S., Państwo o orientacji społecznej, Warszawa, 1996, str.49.137