PRACA DOKTORSKA

jednostek, które w różny sposób wykorzystywały możliwości, jakie otwierały przed nimitransakcje na wolnym rynku.Prawdopodobnie najbardziej znanym współczesnym kontynuatorem ideiwywodzących się z utylitaryzmu i liberalizmu gospodarczego, jest Friedrich Von Hayek.Uważany on jest za głównego reprezentanta współczesnego neoliberalizmu, któryprezentuje bardzo zbliżoną do Smith’a i utylitarystów wizję sprawiedliwości. Punktemwyjścia teorii Hayek’a jest rozróżnienie, jakiego dokonał między „organizacjamispołecznymi” oraz „spontanicznym porządkiem”. Organizacje społeczne to władzepubliczne, instytucje, stowarzyszenia, firmy itd., a więc wszelkie twory ludzkiejdziałalności, które człowiek tworzy nadając im określony cel oraz kontrolując następnieich działanie. Tymczasem spontaniczny porządek odnosi się do sfery, w której jednostkiwraz ze swoimi wytworami są bezpośrednimi uczestnikami, lecz której w żaden sposóbnie są w stanie kontrolować. Ów spontaniczny porządek stanowi w przekonaniu Hayekaoczywiście wolny rynek, zaś instytucje społeczne stanowią rezultat działania ludzi, ale niesą realizacją ich zamierzonego planu. Innymi słowy ludzie są aktorami systemuspołecznego, którym jednak nie kierują. Próby pokonania tej prawdy stanowią„konstruktywistyczną utopię”. To, co ma jedynie sens, to przestrzeganie pewnychgeneralnych reguł dobrego postępowania. Nie chodzi wówczas o zagwarantowaniewszystkim równych szans, ale umożliwienie wykorzystania największej szansy „nieważnekomu”. Zabiegi, które Hayek określił jako przejawy utopijnego konstruktywizmu, niszcząspontaniczny porządek, który w sposób najbardziej optymalny i sprawiedliwy organizujepodział dóbr w społeczeństwie. Wszelkie interwencje z zewnątrz, np. ceny minimalne,stanowią deformację informacji, na której ów spontaniczny porządek jest zbudowany.Dlatego jedyną zasadą sprawiedliwości w rozumieniu Hayek’a winno być nieprzyznawanie nikomu większych przywilejów czy gwarantowanie większegobezpieczeństwa. 78Idąc jeszcze dalej można powiedzieć, że Hayek występuje przeciw używaniupojęcia sprawiedliwości jako określenia dla rynku. Zdaniem tego teoretyka, równość ma78 Réduire les inégalités – quel rôle pour la politique sociale?, Bec C., Chambaz Ch., Concialdini P.,Collection MiRe, Ministère de l’Emploi et de la Solidarité, Paris, 2004, str. 9-10.43