PRACA DOKTORSKA

1.2.2 Teoria sprawiedliwości John’a Rawls’a – kontraktualistyczna alternatywadla utylitaryzmu.John Rawls jest niewątpliwie tym filozofem współczesnym, który wywarłnajwiększy wpływ na rozważania dotyczące problemu sprawiedliwości w ciągu ostatnich30 lat. Jego teoria sprawiedliwości jako bezstronność 92 do Europy dotarła z pewnymopóźnieniem. We Francji pojawiła się dopiero na początku lat 90-tych za sprawą Alain’aMinc’a, mimo to jej efekt był piorunujący, gdyż wywołała jedną z ważniejszych debat wspołeczeństwie francuskim końca XX wieku. Sukces książki Rawls’a wynikał niewątpliwiez nowatorstwa proponowanych przez tego autora rozwiązań teoretycznych, ale związanybył również z wydarzeniami, jakie miały miejsce na świecie na początku lat 70-tych.Autor zdawał się przeczuwać zbliżające się przemiany, zaś zaproponowana przez niegoteoria stanowiła odpowiedź na wyłaniającą się nową rzeczywistość i pozwalała zastąpićzdezaktualizowane normy społeczne tymi nowymi, adekwatnymi do ówczesnej sytuacji.We Francji teoria Rawls’a dała oręż zwolennikom przemian idących w kierunkuliberalizmu anglosaksońskiego, ale spotkała się jednocześnie z burzliwą reakcjązwolenników francuskich tradycji egalitarystycznych, sięgających czasów wielkiejrewolucji.Teoria Rawls’a uznawana jest za współczesną alternatywę wobec utylitaryzmu,która utrzymała się w kanonie teorii liberalnych, a raczej socjalliberlanych. Jej recepcjajest zgodna z intencjami samego jej autora, który stwierdził, że chciał „wypracowaćkoncepcję sprawiedliwości, która stanowiłaby w miarę systematyczną alternatywę wobecutylitaryzmu, w takiej czy innej formie długo dominującego w anglosaskiej tradycji myślipolitycznej. Zasadniczym powodem poszukiwania takiej alternatywy, jest to, że (...)doktryna utylitarystyczna stanowi słabą podstawę dla instytucji demokratycznych” 93 . Jest92Zastrzeżenia do określenia „bezstronność”, jako tłumaczenia angielskiego pojęcia „fairness” czyfrancuskiego pojęcie „équité”, zostały wyrażone w rozdziale wcześniejszym, niemniej całe polskietłumaczenie książki „Teoria sprawiedliwości” opiera się na pojęciu „bezstronności”. Aby nie wprowadzaćzamętu pojęciowego, piszący te słowa będzie używał określenia „bezstronność” w kontekście omawianiateorii Rawls’a.93 Rawls J., Teoria Sprawiedliwości, PWN, Warszawa, 1994, str. XII wstępu do przedmowy do wydaniapolskiego.51