11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

alfombra 782 783 anciano<br />

sañaq.<br />

alfombra. s. Qonpi. Ec: kunpi.<br />

alga. s. Bot. Llulluch'a, qochayuyu,<br />

llach'o, laqo. || De río: mayulaqo. ||<br />

De lago: qocha laqo.<br />

algodón. s. Bot. (gossipium sp). Anpi,<br />

utkhu. Pe.Aya: utku.<br />

alguien. pron. P<strong>illa</strong>pas.<br />

algún. adj. Wakin.<br />

aligerar el peso. v. Chhallayachiy.<br />

alimentar. v. Mikhuchiy.<br />

alimentarse. v. Mikhuy.<br />

alineado,–da. adj. Sinrisqa.<br />

alinead or,–ra. s. adj. Sinreq.<br />

alinear. v. Sinriy.<br />

alma. s. Psic. Rel. Nuna.<br />

almacén. s. Econ. Qolqa. Bol: qollqa.<br />

almacigo. s. Agr. Wanpal.<br />

alm<strong>illa</strong>. s. Tex. Unkuchana.<br />

almohada. s. Sawna.<br />

almorrana. s. Med. Oqoti onqoy.<br />

alocarse. v. Loqheyay, waq'ayay.<br />

alojamiento. s. Tanpu, qorpa wasi.<br />

alojarse. v. Qorpachakuy.<br />

a lo largo. adv. Wak'anpamanta.<br />

alpaca. s. Zool. (lama, pacos linneo).<br />

Alpaka, paqocha, paqo. Bol: Ec:<br />

allpaka.<br />

al revés. adv. T'ikranpamanta.<br />

alquiler de casa. s. Neol. Wasi k<strong>illa</strong>.<br />

altanero,–ra. adj. Apuskachaq.<br />

alternar, relevar. v. Ch'ullanay.<br />

alternarse. v. Muyunakuy,<br />

mit'anakuy.<br />

alucinación. s. Psic. Llachi.<br />

alumbrado,–da. adj. s. K'anchasqa.<br />

alumbramiento. s. Med. Wachakuy.<br />

alumbrar. v. Wachakuy.<br />

alumno. s. Yachaq.<br />

aluvión. s. Lloqlla. Erróneamente<br />

wayku o wayko.<br />

amanecer. s. Pacha <strong>illa</strong>riy, paqariy,<br />

pacha achikyay, p'unchayay.<br />

Pe.Anc: waray, waraq. Pe.Aya:<br />

pachapaqari, paqariy. Pe.Caj:<br />

achikyay. Pe.Jun: wálay.<br />

Pe.S.Mar: pakariy, punchawyay.<br />

Ec: pakarina, p'unllayana,<br />

punchayana.<br />

a manos llenas. adv. Maki hunt'a.<br />

amante. adj. Waylluq, munaq, luluq.<br />

amar. v. Waylluy, munay, munakuy,<br />

luluy.<br />

amarse. v. Wayllunakuy, munanakuy,<br />

lulunakuy.<br />

amargo. adj. Haqya, k'arku, qhatqe.<br />

Pe.Aya: jania. Pe.Jun: traktra.<br />

Pe.S.Mar: hayak. Bol: pushqo. Ec:<br />

pushku, askak.<br />

amarillear. v. Q'elluyay. Pe.Aya:<br />

jelluyay. Ec: killuyay.<br />

amarillo,–lla. adj. Q'ello. Pe.Anc:<br />

qarwash, qallwash. Pe.Aya: jellu,<br />

qellu. Pe.Caj: qarwa. Pe.Jun:<br />

tunqush. Pe.S.Mar: killu. Arg:<br />

kellu. Bol: qellu. Ec: killu, jillu.<br />

amarrado,–da. adj. Watasqa.<br />

amarrador. adj. Wataq.<br />

amarrar. v. Watay.<br />

amarrarse. v. Watakuy,<br />

watuchakuy.<br />

amarrejo, nudos en la soga. s.<br />

Qhopo qhopo.<br />

amartajado. p. Saqtasqa.<br />

amartajamiento. s. Saqta<br />

amasamiento. s. Q'apiq'api.<br />

amasar. v. Q'apiy, masay, t'aqllay.<br />

Ambato. s. Geog. Hanp'atu: sapo.<br />

Departamento de la provincia de<br />

Catamarca, Argentina. || Cantón<br />

de la provincia de Tucurahua,<br />

Ecuador.<br />

amenaza. s. Manchachi.<br />

amenazar. v. Manchachiy.<br />

a menudo. adv. Ñataq.<br />

amestizan. v. Neol. Mistiyay.<br />

amestizarse. v. Neot. Mistichakuy.<br />

amiga del varón. Yanasa (amante).<br />

amiga querida. Yanasi. (amante).<br />

amígdalas. s. Anat. Amuqlli.<br />

amigdalitis. s. Med. Amuqlli onqoy.<br />

amigo. s. Reqsisqa.<br />

amistar. v. Rimanakuy, allipunakuy.<br />

Bol: atillchanakuy.<br />

amnesia. s. Psic. Qonqali kay.<br />

a modo de. adv. Tunpan.<br />

amogotarse. v. Qhopuchakuy,<br />

qhopoyay.<br />

amonestación. s. <strong>Simi</strong>nchakuy,<br />

simichakuy, anyay, phiñakuy.<br />

amonestar. v. Anyay, siminchay. ||<br />

Recíprocamente: anyanakuy.<br />

amontonar. v. (apilonar). Rawkhay,<br />

tawqay. || Productos: qotoy.<br />

Pe.Aya: tawkay. Pe.Caj: qotoy.<br />

Pe.Jun: qutuy, shantoy. Pe.S.Mar:<br />

patachay, tantachiy, shuntuy. Bol:<br />

rawkay, tawqay.<br />

amor. s. Munasqa, wayllusqa. fig: urpi<br />

sonqo: palomita del corazón,<br />

amorcito.<br />

amoratado,–da. s. Med. Equimosis.<br />

q'oyosqa. Pe.Aya: qoyuska. Ec:<br />

kuyu.<br />

amoratan v. Med. Producir equimosis:<br />

Q'oyuchiy, kulliyachiy,<br />

saniyachiy.<br />

amoroso,–sa. adj. khuyaq, khuyakuq,<br />

munaq, munakuq.<br />

Ampato. s. Geog. Hanp'atu: sapo.<br />

Nevado y volcán apagado, a 6,320<br />

m.s.n.m., ubicado en la provincia<br />

de Caylloma, Arequipa, Perú.<br />

ampolla. s. Med. Supullo, phusullo,<br />

supullusqa, phusullusqa. Pe.Aya:<br />

pusullu. Pe.Jun: pushilu.<br />

ampollarse. v. Phusulluy,<br />

phusullukuy, supulluy.<br />

amputar. s. Med. Wit'uy, willuy. || La<br />

pierna: chakinnay. || La mano:<br />

makinnay.<br />

amuleto. s. Khaya, qonupa, enqaychu,<br />

eqeqo. || Qhapa: amuleto de<br />

piedrec<strong>illa</strong>s.<br />

amurallado,–da. adj. Perqasqa.<br />

anaforesis. s. Med. Mana hunp'iy.<br />

Disminución de la acción sudorípara.<br />

analfabeto,–ta. adj. Neol. Educ.<br />

Qhawaq ñawsa.<br />

anaranjado. s. Qori q'ello, sara q'ello.<br />

Ancash. s. Geog. Anqas, ankhas:<br />

color azul. Departamento importante<br />

del Perú famoso por sus<br />

cordilleras, paisajes y minas.<br />

anciana. adj. Paya. fam. mamaku.<br />

Pe.Aya: paya, chaqwa. Pe.Jun:<br />

chakwash.<br />

anciano. adj. Machu. fam. machula.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!