11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

esarse 794 795 buho<br />

besarse. v. Neol. Much'anakuy.<br />

beso. s. Neol. Much'a.<br />

bestializan v. Uywayachiy.<br />

bestializarse. v. Aywachakuy.<br />

bienaventurado,–da. adj.<br />

Kusisamiyoq, sumallisqa.<br />

bifurcación. s. P'alqa. Ec: pallka.<br />

Pe.Aya: palja.<br />

bigote. s. Sunkha. Bol: sunka.<br />

bilis. s. Anat. Hayaqe.<br />

billón. adj. Núm. Lluna, llona.<br />

bípedo,–da. adj. Iskay chaki.<br />

bisabuela. s. Awk<strong>illa</strong>, awkila.<br />

bisabuelo. s. Awkillu, awkilu.<br />

bisojo. adj. Lerq'o, wesq'o. Bol:<br />

q'ewsañawi. Pe.Jun: witrku. V.<br />

vizco.<br />

bisturí. s. Med. Tumi. Sinón:<br />

kuchuna, sirk'ana.<br />

bizco. adj. Lerq'o, wesq'o.<br />

biznieto. s. Anpullu, chupullu, willka,<br />

tari.<br />

blanco,–ca. adj. Yuraq. Pe.Anc:<br />

yulaq. Pe.Aya: kuyllu. Pe.Jun:<br />

yulaq, utkhu. Bol: qoyllu.<br />

blancura. s. Yuraq kay.<br />

blando,–da. adj. Llanp'u, panku,<br />

ñapu. Pe.Anc: ñanpu, ñinpu.<br />

Pe.Aya: qapia.<br />

blanqueador,–da. adj. s. Yuraqya<br />

chiq. Arg: yurakyacheq.<br />

blanquear. v. Yuraqyay.<br />

blanquearse. v. Utkhuyay, yuraqyay,<br />

yuraqman tukuy. Pe.Anc: yuraqay.<br />

Pe.Caj: amakiyay. Bol: yurajyay.<br />

boa. s. Zool. (boido sp). Wata puñuq.<br />

bobear. v. Uparayay, oparayay. fig.<br />

oqarayay.<br />

bobo. adj. Upa, opa, fam. opa,<br />

oqatarpu, hat'upa, hanrapa. Bol:<br />

fara.<br />

boca. s. Anat. <strong>Simi</strong>. fig. bocón: qhasu<br />

simi. || Hatun simi; boca grande. ||<br />

Phanka simi: boca ancha. ||<br />

Huch'uy simi: boca pequeña. ||<br />

Wist'u simi: boca torcida. || Ch'aki<br />

simi, phaski simi: boca seca. ||<br />

llank'i simi: boca pastosa. ||<br />

Hanya simi: boca abierta. || Llik'i<br />

simi; boca rasgada. Ec: shimi.<br />

bocado. s. Malli.<br />

bocina. s. Pututu. Sinón: wayllaq'epa.<br />

bocio. s. Med. Q'oto.<br />

bocón,–na. adj. <strong>Simi</strong>sapa. Arg:<br />

simillu.<br />

bofe. s. Anat. Sorq'an.<br />

bofetada. s. Ch'aqla. Pe.Anc: laqlay.<br />

Pe.Aya: chaqlla. Arg: samay. Bol:<br />

chajlla.<br />

bola. s. Qhorurunpa. sinón: sinku,<br />

qollo Bol: murqo, qhorurunpa,<br />

sinku.<br />

bolo de coca. s. Kuka hach'u.<br />

bolsa. s. Bot. (capsellas bursa<br />

pastoris). Anka weqe.<br />

bolsa. s. Ch'uspa. Pe.Anc: wallpa,<br />

piksha. Pe.Aya: chuspa. Pe.Jun:<br />

lunku. Pe.S.Mar: piksha. Bol: t'iqo.<br />

Ec: shigra<br />

bombo. s. Mús. Wanqar, wanqara,<br />

putuka. Instrumento de percusión.<br />

bondadoso,–sa. adj. Sumaq sonqo.<br />

bonito,–ta. adj. Munaycha.<br />

boquerón. s. Wanphu t'oqo.<br />

boquiabierto,–ta. adj. Hanllarayaq,<br />

hanyarayay. Pe.Anc: ayakash.<br />

Pe.Aya: hanlla. Bol: janllarayaj.<br />

borde. s. Patan, wichi.<br />

borla. s. Llawt'u, maskaypacha,<br />

puyllu.<br />

borra. s. Qoncho.<br />

bosque. s. Ecol. Sach'a sach'a.<br />

bosta. s. Uchha, taqya, q'awa, murk'a.<br />

bostezar. v. Hanllariy, hanllaykachay,<br />

hanyaykachay. Bol: janllariy. Ec:<br />

anyay.<br />

bostezo. s. Hanlla. Bol: janlla, janra.<br />

Ec: anyana.<br />

botable. adj. Wikch'una.<br />

botador,–ra. s. adj. Wikch'uq.<br />

botar. v. Wikch'uy.<br />

botica. s. Med. Hanpiqhatu wasi.<br />

boticario. s. Hanpi qhatoq.<br />

botín. s. Awqatinknypa <strong>illa</strong>n.<br />

bracear. v. Haywaykachay.<br />

bradibansia. s. Med. Allimanta thaniy.<br />

Mejoría de la salud a paso lento.<br />

bradipnea. s. Med. Pisipis<strong>illa</strong>manta<br />

samay. Respiración lenta.<br />

braquicardia. s. Med. Allimanta<br />

pureq sonqo. Disminución del<br />

número de contracciones cardíacas,<br />

por debajo de 60 al minuto.<br />

brasa. s. Sansa, qolli, nina sansa.<br />

bravo. adj. Phiña. Ec: chiku.<br />

brazada. s. medida. Marq'ay.<br />

brazalete. v. Ch'ipana, chhoqo.<br />

Pe.Aya: chipana, maki watana.<br />

brazo. s. Anat. Mak'a.<br />

brazuelo. s. Makin.<br />

brecha. s. Khalla.<br />

breve. adv. Chaylla, tuylla.<br />

bribón. adj. Challi.<br />

bribonear. v. Challiykachay.<br />

bribonería. s. Challiliy.<br />

br<strong>illa</strong>nte. adj. Chiphchiq, k'anchaq,<br />

llipipiq. || Brillo, chiphchi,<br />

k'anchay, llipipi. Pe.Aya: llipi. ||<br />

Piedra preciosa: k'anchaq umiña.<br />

brincar. v. P'itay.<br />

brindar. v. Tinkay, ch'allay, anqoy.<br />

brisa. s. Meteor. Iphu wayra.<br />

broche. s. Tipana.<br />

broma. s. Wakta. || Broma indecente:<br />

q'ellma.<br />

bromear. v. Sawkay.<br />

bromidrosis. s. Med. Asna hunp'i<br />

onqoy.<br />

bronce. s. Metal. Chanpi.<br />

bronco,–ca. adj. Ch'aka kunka,<br />

chharqa kunka.<br />

brotar. v. Bot. Phutuy. Pe.Aya:<br />

chiqtiy. || Agua: paqariy.<br />

bruñir. v. Llusk'ayachiy, lluspaay.<br />

brujo. s. Achiq, layqa. || Espiritista:<br />

paqo. Pe.Aya: layja, umuk, achuk,<br />

musiaq. Pe.Caj: mistio. Arg: umu.<br />

buceador,–ra. s. adj. Chullaq.<br />

bucear. v. Chullay.<br />

buche. s. Zool. Q'oto. Ec: laitu.<br />

Pe.Aya: qoto.<br />

buenamente. adv. Sumaqlla.<br />

bueno,–na. adj. Allí.<br />

bufón. s. Sawkaq, k'usilluykachaq.<br />

buho. s. Zool. (buho virginianus<br />

Gmelin). Tuku, huku. Arg: huku.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!