11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

talvez 914<br />

calcáneo. || Calcañar, t'aychu.<br />

talvez. adv. Icha, ichas, ichachus.<br />

tamal. s. Alim. Humint'a, umita.<br />

tamaño,–ña. adj. Sayay.<br />

tambaleante. adj. Urmanayaq.<br />

Pe.Caj: laqmakay. Pe.Jun:<br />

Chanchapay.<br />

tambalear. v. Chinrunkachay, chinru<br />

chinru, ayraykachay.<br />

tambor. s. Mús. Wankartinya.<br />

tamborcillo. s. Mús. Tinya.<br />

tanto. adv. Chhika, askha.<br />

tapa. s. Kirpa, kirpana. || Tapaorejas:<br />

rinr<strong>illa</strong>.<br />

tapar. v. Kirpay, llut'ay, pakay,<br />

p'akchay, p'akchaykuy, p'akchiy,<br />

p'anpay, p'istuy.<br />

taparse. v. P'istukuy.<br />

tapir. s. Zool. (tapirus terrestreis.<br />

Familia tapisidae). Sach'awaka.<br />

tapizar. v. T'eqey.<br />

tarántula. s. Zool. (arácnido sp).<br />

Qhanpu.<br />

tarde. s. Sukha.<br />

tarea. s. Ruwana.<br />

tartamudear. v. K'akuy, hakiluyay,<br />

hanlluykachay. Pe.Anc:<br />

patpatyay.<br />

tartamudo,–da. adj. K'aku, hakllu.<br />

tasado,–da. adj. Chaninchasqa.<br />

tasador,–ra. adj. s. Chaninchaq.<br />

tasajeado,–da. adj. Khalla khalla.<br />

tataranieto. s. Chupullu, ampullu.<br />

Pe.Aya: willka. Bol: ch'upullu.<br />

taxidermia. s. Ch'alqe.<br />

taxidermista. s. Ch'alqeq.<br />

tazón. s. Ak<strong>illa</strong>.<br />

tea. s. K'anchaq. Pe.Aya: aqchinina,<br />

aywi.<br />

teatro. s. Lit. Aranwa.<br />

techo. s. Arq. Wasi qata, wasi pata,<br />

wasi p'istu.<br />

técnico,–ca. s. Thupa.<br />

tejedor,–ra. adj. Tex. Awaq.<br />

tejer. v. Tex. away.<br />

tejido,–da. s. Awa. || Fino: Awakipa.<br />

|| Rústico: molq'o. || Muy ralo:<br />

laqhe. || Ralo: layla.<br />

telar. Tex. Awarank'u.<br />

telaraña. s. Llika.<br />

tema. s. Rimana, yuyana.<br />

temblar. v. Chukchuy, khatatatay,<br />

chukukukuy, khanananay. Bol:<br />

kharkati. Pe.Anc: karkaryayay.<br />

Pe.Aya: khatati.<br />

tembloroso,–sa. adj. Chukchuq. Arg:<br />

chukukiq.<br />

temer. v. Manchakuy.<br />

temeroso. adj. Mancha mancha.<br />

temor. s. Manchariy.<br />

templo. s. Manqos wasi.<br />

temprano. adv. Tutamanta,<br />

tutallamanta.<br />

tender. v. Mast'ay, masay.<br />

tenderse. v. Mast'akuy, mast'arikuy. ||<br />

De espaldas: hank'arpay,<br />

t'ankay.<br />

tendible. v. Mast'akuq.<br />

tendido,–da. adj. Mast'ana, mast'a.<br />

tendón. s. Anat. Hank'u. Cordón<br />

fibroso de color blanco br<strong>illa</strong>nte<br />

de tejido conjuntivo. Pe.Anc:<br />

Pe.Aya: anku. Bol: anku. Ec:<br />

anju.<br />

tener. v. Kay. Ejem. yo tengo: noqaq<br />

kan. || Tú tienes: qanpa kan. || Él<br />

tiene: paypa kan. || Nosotros te-<br />

nemos: noqanchuspa kapuwanchis,<br />

noqaykuq kapuwanku. ||<br />

Vosotros tenéis: qankunaq kapusunkichis.<br />

|| Enemistad: awqanakuy.<br />

|| Flojera: qellakuy. || Frío:<br />

chirimanta kay. || Hambre:<br />

yarqachikuy. || Hipo: hik'iy. ||<br />

Miedo: manchakuy. || Pareja:<br />

yanachakuy. || pena: llakikuy. ||<br />

Pereza: Qellakuy. || Sed: ch'akichikuy.<br />

|| Sueño: puñunayay. ||<br />

Que hacer: ruwayniyoq kay. ||<br />

Que ver: qhawanayoq kay. ||<br />

Vergüenza: p'enqakuy. || Que<br />

trabajar: llank'anayoq kay. || Tener<br />

diez años: chunka watayoq<br />

kay. || Piedad o compasión:<br />

alawchakuy, khuyapayay. || Tener<br />

fragancia: q'apay.<br />

tentación. s. Wateqa.<br />

tentador,–ra. adj. Watekaq.<br />

tentar. v. Wateqay.<br />

teñir. v. Tullpuy, tullpiy.<br />

tepe. s. Ch'anpa.<br />

tercero,–ra. adj. núm.ord. Kinsa<br />

ñeqen.<br />

terciana. s. Med. Chukchu. Malaria,<br />

paludismo, caracterizado por<br />

fiebre intermitente.<br />

terco,–ca. adj. Chuchupakuq.<br />

térmico. s. Q'oñ<strong>illa</strong>, q'oñislla.<br />

terminado,–da. adj. Tukusqa.<br />

terminar. v. Tukuy, tukupuy,<br />

p'uchukay.<br />

ternero,–ra. s. Zool. Phuchu.<br />

terno. s. Sayay p'acha.<br />

terquedad. s. Chuchupa.<br />

terrateniente. s. adj. Chakrayoq,<br />

915 tierra<br />

allpayoq, chakrasapa. Arg: ancha<br />

apej.<br />

terraza. s. Arq. Antin.<br />

terremoto. s. Pacha kunununuy.<br />

pachaq chhaphchikuynin, pacha<br />

kuyuy. Pe.Aya: Pe.Jun: pacha<br />

kuyuy. Ec: allpa chukchuy.<br />

terreno. s. Geog. Allpa, chakra,<br />

purun allpa, qallana. || Arcilloso:<br />

llank'i allpa. || Calcáreo: isku<br />

allpa. || Húmedo: muymu allpa:<br />

rojiso: puka allpa. || Pantanoso:<br />

ch'ura allpa. Seco: ch'aki allpa.<br />

territorio. s. Geog. Suyu.<br />

terrón. s. K'urpa, khurpa.<br />

testarudez. s. Chuchupa.<br />

testarudo,–do. adj. Chuchupakuq.<br />

testículo. s. Anat. Q'orota. Órgano<br />

glandular, masculino par de forma<br />

ovoide, situado en la bolsa<br />

escrotal. Bol: quruta.<br />

testigo. s. Juris. Neol. Uyanchaq.<br />

teta. s. Anat. Ñuñu, chichi, tutu.<br />

tesar. v. Aysay, chutay.<br />

tesarse. v. Chutakuy, aysakuy.<br />

tía. s. ipa. || Tía abuela: ipala<br />

tibia. s. Anat. Wichu. Hueso largo<br />

prismático, situado en la parte<br />

anterior de la pierna.<br />

tibio,–bia. adj. clim. llaphi.<br />

tiempo. s. Astron. Pacha, kawsay<br />

pacha, unay pacha. Duración de<br />

las cosas sujetas a cambio. ||<br />

tiempo pasado: ñawpa pacha. ||<br />

tiempo futuro: qhepa pacha.<br />

tierno,–na. adj. Qholla.<br />

tierra. s. Geog. Allpa, teqsemuyu.<br />

Pe.Aya: pacha. Pe.Jun: patsa.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!