11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

charco 814<br />

charco. s. P'uytu, p'onqo.<br />

charla. s. Rima. Bol: yawna.<br />

charlar. v. Rimay. Bol: yawnay.<br />

charlatán,–na. adj. Rimaysapa,<br />

rimaykachaq, thawteq, rimapu.<br />

Bol: chanrara, k'anaqellqa, llajlla,<br />

rimaykarwa. Pe.Aya: warpikuj.<br />

charola. s. Haywana.<br />

charpa. s. Qorichharpa.<br />

chasco. s. Q'olma, p'olqa. Pe.Aya:<br />

panta.<br />

chascoso. adj. T'anpa.<br />

chasquear. v. Q'olmachiy, pantachiy,<br />

laqochiy.<br />

chatarra. s. Chaphla.<br />

chato,–a. adj. Tañu, t'isti, huch'uy.<br />

Bol: q'apñu, ñasq'aru.<br />

chica. s. Sipas.<br />

chicha. s. Alim. Aqha. || Yuraq aqha:<br />

chicha blanca. || Kulli aqha: chicha<br />

morada. || Q'ello aqha: chicha<br />

amar<strong>illa</strong>. || Kinuwa aqha: chicha<br />

de quinua. || Mulli aqha: chicha de<br />

molle. || Upi aqha: chicha sin<br />

madurar. Pe.Aya: aja, aswa.<br />

chicharrón de cuero de cerdo. s.<br />

Alim. Toqto<br />

chichería. s. Neol. Aqha wasi. Se<br />

expende la chicha y viandas exquisitas<br />

denominadas "extras".<br />

chichón. s. Med. Punkisqa, p'ut'i.<br />

chico. s. Wayna.<br />

chiflado. adj. Waq'alanku.<br />

Chile. s. Geog. Chiri: frío. República<br />

de Chile.<br />

chileno,–na. adj. Chiri runa, chilli<br />

runa.<br />

ch<strong>illa</strong>r. v. Qapariy.<br />

chillón,–na. adj. Ch'irchi, ch'irchu.<br />

chimalinda. s. Zool. (Plyborus chima<br />

chima dominico). Alqamari,<br />

qeqenqa, qoriqenqe. Arg:<br />

alkamari, karanchu. Bol: allqamari.<br />

Ec: allkamari.<br />

chimenea. s. Arq. Wasip'aku.<br />

chiquero. s. Neol. Khuchi wasi,<br />

khuchi kancha.<br />

chiquillo,–lla. s. Erqecha, herq'echa.<br />

chirimoya. s. Bot. (Anona chirimolla<br />

Mill). Chirimuya.<br />

chirigüe. s. Zool. (Turdido Sp.).<br />

Q'ellu pesqo, q'ello pisqo.<br />

chirle. adj. Seqwe,<br />

chirriar. v. Ch'arararay.<br />

chisguete. s. Ch'iwkana, ch'ikwachi.<br />

chisguetear. v. Ch'iwkay, ch'ikway.<br />

chisgueteo. s. Ch'ikwa, ch'ikwa.<br />

chismear. v. <strong>Simi</strong> apaykachay.<br />

chispa. s. Pinchi. chiphchi<br />

chispear. v. Chiphchiriy.<br />

chisporrotear. v. Q'achachachay.<br />

chisporrotear. v. Ch'eqeqeqey.<br />

chiste. s. Asina.<br />

chitón!. Interj. Upallay!.<br />

chocar. v. Takanakuy.<br />

choclo. s. Bot. Choqllo, choqllu,<br />

qhanqe: choclo verde. Pe.Anc:<br />

tsoqllu. Pe.Aya: puchka, wichi,<br />

wanjupa, jeje, jejellaray.<br />

chomba. s. Neol. Cerám. Mak'as.<br />

chorro. s. Phaqcha.<br />

chorrear. v. Phaqchay, suruy. Pe.Aya:<br />

phajchay. Pe.Anc: shatatäy,<br />

shututuy, hututuy, hutuy. Pe.Caj:<br />

wisyay. Pe.Jun: paqchay, shalyay.<br />

Pe.S.Mar: shutuy. Bol: phajchay,<br />

suruy. Ec: llikana.<br />

choza. s. Ch'uklla. Pe.Anc: tsuklla.<br />

Pe.Aya: chuklla. Pe.Caj: chujlla.<br />

Bol: ch'ujlla. Ec: kuglla.<br />

chubasco. s. Chirmaw para. Neol:<br />

misti manchachi.<br />

chueco. adj. Weqru.<br />

Chumbivilcas. s. Geog. Chumpi,<br />

willka. Chunpi: faja, cinturón.<br />

Willka: sagrado. Provincia alta<br />

del departamento del Qosqo.<br />

chuño. s. Alim. Ch'uñu. Pe.Anc:<br />

chunu. Obs. Es incorrecto decir<br />

«chuño blanco» a la moraya.<br />

chupar. v. Ch'oqchoy, ch'onqay.<br />

815<br />

Chuquisaca<br />

chupador. adj. Ch'onqaq, tutuq.<br />

Chuquisaca. s. Geog. Chukisaq'a.<br />

De chuki: lanza y saq'ay: quitar,<br />

extraer. Departamento de la República<br />

de Bolivia, siendo su<br />

capital Sucre, situada en el corazón<br />

de la región andina oriental<br />

a 2.850 m.s.n.m. Fundado por<br />

Pedro Anzures por orden de<br />

Francisco Pizarro en 1538 con el<br />

nombre de La Plata, aunque<br />

también se llamó Charcas. Llegó<br />

a ser capital de la República, a<br />

partir de 1830. En la actualidad<br />

es una bella ciudad con templos<br />

coloniales y la Universidad de<br />

San Javier.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!