11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

pajonal 878 879 parr<strong>illa</strong><br />

pisjo. Pe.Jun: pishqu. Pe.S.Mar:<br />

pishku. Ec: pisku. || Gorrión:<br />

pichiwchuru, pichiwchu. || Dar de<br />

comer a sus polluelos: umiy.<br />

pajonal. s. Geog. Ichhu ichhu, ichhu<br />

panpa.<br />

palabra. s. <strong>Simi</strong>, rima. || Ociosa.<br />

panpasimi, qasi simi. || Áspera:<br />

k'araqsimi, hayaqsimi. || Injuriosa:<br />

k'iriq simi.<br />

palabrero,–ra. adj. <strong>Simi</strong>sapa,<br />

rimaysiku.<br />

paladar. s. Anat. Sanka.<br />

palanca. s. Wanqha.<br />

palangana. s. Puruña.<br />

palanquear. v. Wanqhay.<br />

palazo dar. v. P'anay.<br />

palet<strong>illa</strong> omóplato. s. Wamani<br />

qarmin.<br />

paliar encubrir. v. Pakapayay,<br />

pakarqoy.<br />

pálido,–da. adj. Q'ellu, q'elluyasqa.<br />

paliza dar. v. P'anay, waqtay.<br />

palma. s. Bot. Chunta, umiru.<br />

palma. s. Anat. Maki t'aqlla, maki<br />

panpa.<br />

palmear. v. Taqllay, t'aqllakuy.<br />

palmito. s. Bot. (cyperus mutisii<br />

HBK.) Saqsachunta.<br />

palmo medida. s. K'apa. || Medir a<br />

palmos: k'apay.<br />

palo delgado. s. K'aspi. || Grueso:<br />

kurku.<br />

paloma. s. Zool. Urpi. Pe.Aya: urpay.<br />

Arg: urpila. || Torcaza: kukulli. ||<br />

Ay mi palomita! urp<strong>illa</strong>y!,<br />

urpichallay! || Amorcito: urpi<br />

sonqo, urpichallay, sonqo-<br />

challay.<br />

palomar. s. Urpi wasi.<br />

palomino. s. Zool. Malqo, malqo<br />

pichinchu.<br />

palpar. v. Llamiy, tupay, tupaykuy,<br />

llankhuy, mullkhuy. || Auscultar:<br />

llamiykuy, pankuy, khullay. Pe.Jun:<br />

chaplay, llunkhuy. Pe.S.Mar:<br />

llankay.<br />

palpitación, latido. s. T'ipuy.<br />

palpitar. v. Phatatatay. Pe.Aya:<br />

patpatiyay, tipukyay.<br />

palta. s. Bot. (persea gratissima<br />

Goertn) Paltay.<br />

paludismo. s. Med. Chukchu.<br />

pampa. s. Geog. Panpa.<br />

pan. s. T'anta. || Hacer pan: t'anta<br />

masay. Pe.Anc: masay.<br />

panadero. s. Tanta kamayoq.<br />

panal. s. Lachiwana.<br />

panca. s. Bot. P'anqa.<br />

páncreas. s. Anat. K'ayrapin,<br />

suyk'upin.<br />

pandero. s. Mús. Tinya.<br />

panecillo de quinua. s. K'ispiñu.<br />

pánico. s. Q'aqcha.<br />

pantalón. s. Wara.<br />

pantano, ciénaga. s. Oqho, ch'uyu.<br />

pantanoso,–sa. adj. P'onqo p'onqo.<br />

panteón. s. Neol. Ayawasi.<br />

pantorr<strong>illa</strong>. s. Anat. Ch'upa.<br />

panza. s. Anat. Wiksa, p'usnu. Pe.Jun:<br />

pata. Pe.Anc: pacha.<br />

panzón,–na. adj. Wiksasapa.<br />

pañal interior. s. Akawara. || Exterior:<br />

p'istuna.<br />

papa. s. Bot. Papa. || Helada: q'achu<br />

ch'uñu. || Deshidratada, negra:<br />

ch'uñu. || Deshidratada blanca:<br />

moraya. || Amarga: waña. || variedades:<br />

alqaywarmi, qonpis,<br />

alqa qonpis, ch'eqche phuru, puka<br />

mama, yuraq waqoto, waman uma,<br />

chiwaku, chorospiña, maqt'illo,<br />

p'itikiña, suyt'u ch'unchu,<br />

chawcha, qolla waqoto, phuqoya,<br />

muru phuqoya, puka phata,<br />

sunch'u.<br />

papá. s. Tayta. || Padre espiritual:<br />

yaya. Ejem. Apu yaya Jesukristo.<br />

Padre Dios Jesucristo.<br />

pap<strong>illa</strong>. s. Alim. Papaq'api.<br />

papagayo. s. Zool. Papa, qallu:<br />

lengua de papa, lengua dura. ||<br />

Grande: wakamayo. || Mediano:<br />

uritu. || Pequeño: k'alla.<br />

papirote dar. v. T'inkay.<br />

paquete. s. Teqe.<br />

par. s. Masa, yana. Fig. orqo<br />

chinantin: macho y hembra.<br />

para. prep. ...paq. Ejem. paypaq:<br />

para él. Mamaypaq: para mi<br />

madre.<br />

para qué? adj. Imapaq?<br />

parada lugar de. s. Samana, paskana.<br />

paradero. s. Geog. Paskana.<br />

parado,–da. adj. Sayasqa, sayaq.<br />

paralizado,–da. adj. Tatichisqa.<br />

paralizar. v. Tatichiy.<br />

páramo. s. Geog. Chiri k'iti, purun<br />

k'iti, purun panpa, purun.<br />

parar. v. Sayay. || Ponerse de pié:<br />

sayariy. || Detenerse: tatiy. ||<br />

Detenerse por un instante, lentamente:<br />

sayaykuy.<br />

pararse ponerse de pié. v. Sayay,<br />

sayariy.<br />

parasol. s. Achiwa.<br />

parcelar tierras. v. Suyunchay.<br />

parchador. s. Ratachaq.<br />

parchar la ropa. v. Ratachiy.<br />

parche. s. Ratachi.<br />

parco sobrio. adj. Paktaslla.<br />

pardo. s. Ch'unpi.<br />

pareado,–da. adj. Yanachasqa,<br />

masachasqa.<br />

parear. v. Yanachay, masachay,<br />

pituychay.<br />

parecer. v. Rikhuriy.<br />

parecerse. v. Rikch'akuy,<br />

rikch'anakuy.<br />

parecido,–da. adj. Rikhuriq,<br />

rikhurisqa. || Asemejado:<br />

rikch'akuq.<br />

pared. s. Perqa.<br />

pareja. s. Masa.<br />

parentela. s. Ayllu, yawarmasi,<br />

sanan.<br />

pariente. s. Ayllu, yawannasi. ||<br />

Pariente lejano: karu ayllu.<br />

parietaria. s. Bot. Michi michi.<br />

parihuela. s. Wantuna, kallapi,<br />

kapachu.<br />

parir. v. Wachay, wachakuy. Pe.Jun:<br />

watray.<br />

parlanchín,–na. adj. Rimaysapa,<br />

hayula. Pe.Aya: qalqa.<br />

parótida. s. Anat. Thoqaypa<br />

ch'añan.<br />

parpadear. v. Ch'illmipakuy,<br />

chillmiykachay, ch'illmiy,<br />

llip'eqyay.<br />

párpado. s. Anat. Ñawi qara.<br />

parricida. adj. Taytan wañuchiq,<br />

maman wañuchiq.<br />

parr<strong>illa</strong>. s. Kankana, q'aspana.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!