11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

anura 900 901 refrigerador,–ra<br />

ch'eqlla.<br />

ranura. s. Q'asa.<br />

ranurar. v. Q'asay, k'iñay.<br />

rapacejo fleco. s. Ch'ich<strong>illa</strong>, ch'ichi,<br />

miku.<br />

rápidamente. adv. Usqhay usqhaylla,<br />

phawaylla; p'itaylla.<br />

rápido. adv. Usqhay. Pe.Anc: raslla,<br />

raskaylla, wayrulla. Pe.Caj: otqa.<br />

Pe.Jun: raslla. Pe.S.Mar: utka,<br />

utkata. Bol: utqhay.<br />

raposa. s. Zool. Muka, unkaka,<br />

q'arachupa. Mono del phis peruviana<br />

y marsupialis; familia didelphidae.<br />

sinón: comadreja.<br />

raquítico,–ca. adj. Tullu, choqchi,<br />

q'awti.<br />

rasgadura. s. Qhasu, llik'i. Bol: lliki.<br />

rasgar. v. Raskhay, hallp'iy, hasp'iy. ||<br />

tela: qhasuy.<br />

rasguñar. v. Raskay, hallp'iy, hasp'iy.<br />

Arg: silluy.<br />

rasguño. s. Raskha, racha, hallp'i.<br />

raspable. adj. Thupakuq, thupana.<br />

raspado,–da. adj. Thupasqa.<br />

raspador. v. Thupaq.<br />

raspar. v. Qhetuy, thupay. Pe.Aya:<br />

sikay. Pe.Jun: shikay. Pe.S.Mar:<br />

aspiy.<br />

rasparse. v. Thupakuy.<br />

rastrear. v. Yupichay, yupipay, yupinay,<br />

yupi qatipay.<br />

rasurado,–da. adj. Mumisqa,<br />

khuslusqa.<br />

rasurador. s. Mumina, khusluq.<br />

rasurar. v. Mumikuy, khusluy.<br />

rata. s. Zool. (rattus linneo). Hatun<br />

huk'ucha.<br />

ratania. s. Bot. (krameria weberbauri<br />

Uldr). Map'ato, pacha<br />

lloq'e.<br />

ratón. s. Zool. (musculus linneo).<br />

Huk'ucha. Arg: ukucha. Bol:<br />

juk'ucha. Ec: hukucha.<br />

ratoneado,–da. adj. Huk'uchasqa.<br />

rayo. s. Meteor. H<strong>illa</strong>p'a, <strong>illa</strong>pa || Del<br />

sol: intiq wach'in.<br />

raza. s. sana.<br />

razonar. v. Yuyayuy, yuyaykuy,<br />

hamut'ay.<br />

reajustar. v. Mat'ipay.<br />

realizable. adj. Ruranalla, ruwanalla.<br />

reaumentar. v. Yapapay.<br />

rebajar. v. Econ. Urayachiy, chaninta<br />

mañakuy.<br />

rebaño. s. T'aqa.<br />

rebalsar. v. Phoqchiy, poqchiy.<br />

rebanada. s. Q'alla. Bol: q'allu.<br />

rebanar. v. Q'allu.<br />

rebelarse. v. Ankallikuy.<br />

rebelde. adj. Ankalli.<br />

rebosante. adj. Lleqma.<br />

rebosar. v. Lleqmay.<br />

rebrotar. v. Wiñapay.<br />

rebuscador,–ra. adj. K'uskiq, t'aqwiq,<br />

maskakuq.<br />

rebuscar. v. T'aqwey, k'uskiy,<br />

maskay, maskakuy.<br />

rebuscarse. v. Taqwikuy,<br />

maskhapakuy, k'uskikuy.<br />

rebuscón,–na. adj. K'uski, t'aqwi.<br />

recaer. v. Kunpaykachakuy.<br />

recalcar. v. Nipayay, yapayapaniy.<br />

recalentado,–da. adj. Chunya,<br />

chunyasqa.<br />

recámara. s. P'itita.<br />

receloso. adj. Q'oli.<br />

recepción. s. Chaski.<br />

receptor. s. Chaskiq.<br />

rechazar. v. Karunchay,<br />

karunchakuy.<br />

rechinar. v. K'ichichichiy,<br />

ch'ikikikiy.<br />

rechoncho,–cha. adj. Oqocho,<br />

wirasapa, sakha. Bol: p'anra, t'iqe,<br />

llunp'u.<br />

recibir. v. Chaskiy, chaskikuy.<br />

recientemente. adv. Chayraq.<br />

recio,–cia. adj. Chuchu. || kallpasapa.<br />

recipiente. s. Wisina, mak'as.<br />

reciprocidad. s. Ayni.<br />

reclinadamente. adv.<br />

K'achanpamanta.<br />

recogedor,–ra. adj. Hoqariq, pallaq,<br />

huñuq.<br />

recoger. v. objetos: Hoqariy. || productos:<br />

pallay.<br />

recolector,–ra. s. Huñuq.<br />

recompensa. s. Ayni qopuy, kutichi.<br />

recompensar. v. Ayni qopuy,<br />

kutichiy.<br />

reconocer. v. Reqsikuy.<br />

recontar. v. Yupapay, yupapayay,<br />

yupanchay. Arg: kutis yupay.<br />

recordador,–ra. adj. Yuyaq,<br />

yuyachiq.<br />

recordar. v. Yuyay.<br />

recordable. s. adj. Yuyaqe, yuyana,<br />

yuyarina.<br />

recortar. v. Mut'uy, wit'uy, k'utuchiy,<br />

kuchuy.<br />

recorte. s. Kuchuykuy, k'utupa,<br />

kuchupa.<br />

recoser. v. Sirapay.<br />

recostado,–da. adj. K'iraykusqa,<br />

kunpayusqa, thallasqa, t'ankaq.<br />

recostar. v. K'iraykuy, kunpayuy,<br />

thallayuy, t'ankay, siriy.<br />

recortarse. v. K'iraykukuy, kunpaykukuy,<br />

thallaykukuy, siriykukuy.<br />

recreación. s. Samay, hawkay.<br />

recto,–ta. adj. Geom. Siwk.<br />

recuperarse. v. Med. Allinyariy,<br />

qhaliyariy.<br />

red. s. Llika, lluku, ch'ipa.<br />

redil. s. Hip'ina.<br />

rédito. s. Econ. Neol. Wachay.<br />

redondear. v. Muyuyachiy.<br />

redondo,–da. adj. Geom. Suntur,<br />

muyu, llump'u.<br />

reducidor–da. adj. Q'enti, k'iski,<br />

k'itku.<br />

reducidor,–ra. adj. s. Q'entichiq,<br />

k'iskichiq, k'itkuchiq, tinkuyachiq,<br />

huch'uyachiq.<br />

reducir. v. de espacio: K'iskichiy,<br />

k'itkuchiy. || De tamaño: q'entichiy,<br />

tinkuyachiy, huch'uyachiy.<br />

reducirse. v. Q'entikuy, k'iskikuy,<br />

k'itkukuy.<br />

reelegir. v. Ch'ikllupay.<br />

reembarrar. v. Llut'apay.<br />

reemplazo. s. Ranti.<br />

reenjuagar. v. Ch'uyapay.<br />

reenvolver. v. K'uyupay.<br />

reescarbar. v. Hasp'ipay, qhellapay.<br />

refinado,–da. adj. fig. Ch'utillo,<br />

ch'uti. Pe.Jun: ñutku.<br />

reflexionar. v. Fil. Hamut'ay.<br />

refresco. s. Ch'akipa.<br />

refrigerador,–ra. s. Chirichiq,

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!