Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa
Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa
Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
anura 900 901 refrigerador,–ra<br />
ch'eqlla.<br />
ranura. s. Q'asa.<br />
ranurar. v. Q'asay, k'iñay.<br />
rapacejo fleco. s. Ch'ich<strong>illa</strong>, ch'ichi,<br />
miku.<br />
rápidamente. adv. Usqhay usqhaylla,<br />
phawaylla; p'itaylla.<br />
rápido. adv. Usqhay. Pe.Anc: raslla,<br />
raskaylla, wayrulla. Pe.Caj: otqa.<br />
Pe.Jun: raslla. Pe.S.Mar: utka,<br />
utkata. Bol: utqhay.<br />
raposa. s. Zool. Muka, unkaka,<br />
q'arachupa. Mono del phis peruviana<br />
y marsupialis; familia didelphidae.<br />
sinón: comadreja.<br />
raquítico,–ca. adj. Tullu, choqchi,<br />
q'awti.<br />
rasgadura. s. Qhasu, llik'i. Bol: lliki.<br />
rasgar. v. Raskhay, hallp'iy, hasp'iy. ||<br />
tela: qhasuy.<br />
rasguñar. v. Raskay, hallp'iy, hasp'iy.<br />
Arg: silluy.<br />
rasguño. s. Raskha, racha, hallp'i.<br />
raspable. adj. Thupakuq, thupana.<br />
raspado,–da. adj. Thupasqa.<br />
raspador. v. Thupaq.<br />
raspar. v. Qhetuy, thupay. Pe.Aya:<br />
sikay. Pe.Jun: shikay. Pe.S.Mar:<br />
aspiy.<br />
rasparse. v. Thupakuy.<br />
rastrear. v. Yupichay, yupipay, yupinay,<br />
yupi qatipay.<br />
rasurado,–da. adj. Mumisqa,<br />
khuslusqa.<br />
rasurador. s. Mumina, khusluq.<br />
rasurar. v. Mumikuy, khusluy.<br />
rata. s. Zool. (rattus linneo). Hatun<br />
huk'ucha.<br />
ratania. s. Bot. (krameria weberbauri<br />
Uldr). Map'ato, pacha<br />
lloq'e.<br />
ratón. s. Zool. (musculus linneo).<br />
Huk'ucha. Arg: ukucha. Bol:<br />
juk'ucha. Ec: hukucha.<br />
ratoneado,–da. adj. Huk'uchasqa.<br />
rayo. s. Meteor. H<strong>illa</strong>p'a, <strong>illa</strong>pa || Del<br />
sol: intiq wach'in.<br />
raza. s. sana.<br />
razonar. v. Yuyayuy, yuyaykuy,<br />
hamut'ay.<br />
reajustar. v. Mat'ipay.<br />
realizable. adj. Ruranalla, ruwanalla.<br />
reaumentar. v. Yapapay.<br />
rebajar. v. Econ. Urayachiy, chaninta<br />
mañakuy.<br />
rebaño. s. T'aqa.<br />
rebalsar. v. Phoqchiy, poqchiy.<br />
rebanada. s. Q'alla. Bol: q'allu.<br />
rebanar. v. Q'allu.<br />
rebelarse. v. Ankallikuy.<br />
rebelde. adj. Ankalli.<br />
rebosante. adj. Lleqma.<br />
rebosar. v. Lleqmay.<br />
rebrotar. v. Wiñapay.<br />
rebuscador,–ra. adj. K'uskiq, t'aqwiq,<br />
maskakuq.<br />
rebuscar. v. T'aqwey, k'uskiy,<br />
maskay, maskakuy.<br />
rebuscarse. v. Taqwikuy,<br />
maskhapakuy, k'uskikuy.<br />
rebuscón,–na. adj. K'uski, t'aqwi.<br />
recaer. v. Kunpaykachakuy.<br />
recalcar. v. Nipayay, yapayapaniy.<br />
recalentado,–da. adj. Chunya,<br />
chunyasqa.<br />
recámara. s. P'itita.<br />
receloso. adj. Q'oli.<br />
recepción. s. Chaski.<br />
receptor. s. Chaskiq.<br />
rechazar. v. Karunchay,<br />
karunchakuy.<br />
rechinar. v. K'ichichichiy,<br />
ch'ikikikiy.<br />
rechoncho,–cha. adj. Oqocho,<br />
wirasapa, sakha. Bol: p'anra, t'iqe,<br />
llunp'u.<br />
recibir. v. Chaskiy, chaskikuy.<br />
recientemente. adv. Chayraq.<br />
recio,–cia. adj. Chuchu. || kallpasapa.<br />
recipiente. s. Wisina, mak'as.<br />
reciprocidad. s. Ayni.<br />
reclinadamente. adv.<br />
K'achanpamanta.<br />
recogedor,–ra. adj. Hoqariq, pallaq,<br />
huñuq.<br />
recoger. v. objetos: Hoqariy. || productos:<br />
pallay.<br />
recolector,–ra. s. Huñuq.<br />
recompensa. s. Ayni qopuy, kutichi.<br />
recompensar. v. Ayni qopuy,<br />
kutichiy.<br />
reconocer. v. Reqsikuy.<br />
recontar. v. Yupapay, yupapayay,<br />
yupanchay. Arg: kutis yupay.<br />
recordador,–ra. adj. Yuyaq,<br />
yuyachiq.<br />
recordar. v. Yuyay.<br />
recordable. s. adj. Yuyaqe, yuyana,<br />
yuyarina.<br />
recortar. v. Mut'uy, wit'uy, k'utuchiy,<br />
kuchuy.<br />
recorte. s. Kuchuykuy, k'utupa,<br />
kuchupa.<br />
recoser. v. Sirapay.<br />
recostado,–da. adj. K'iraykusqa,<br />
kunpayusqa, thallasqa, t'ankaq.<br />
recostar. v. K'iraykuy, kunpayuy,<br />
thallayuy, t'ankay, siriy.<br />
recortarse. v. K'iraykukuy, kunpaykukuy,<br />
thallaykukuy, siriykukuy.<br />
recreación. s. Samay, hawkay.<br />
recto,–ta. adj. Geom. Siwk.<br />
recuperarse. v. Med. Allinyariy,<br />
qhaliyariy.<br />
red. s. Llika, lluku, ch'ipa.<br />
redil. s. Hip'ina.<br />
rédito. s. Econ. Neol. Wachay.<br />
redondear. v. Muyuyachiy.<br />
redondo,–da. adj. Geom. Suntur,<br />
muyu, llump'u.<br />
reducidor–da. adj. Q'enti, k'iski,<br />
k'itku.<br />
reducidor,–ra. adj. s. Q'entichiq,<br />
k'iskichiq, k'itkuchiq, tinkuyachiq,<br />
huch'uyachiq.<br />
reducir. v. de espacio: K'iskichiy,<br />
k'itkuchiy. || De tamaño: q'entichiy,<br />
tinkuyachiy, huch'uyachiy.<br />
reducirse. v. Q'entikuy, k'iskikuy,<br />
k'itkukuy.<br />
reelegir. v. Ch'ikllupay.<br />
reembarrar. v. Llut'apay.<br />
reemplazo. s. Ranti.<br />
reenjuagar. v. Ch'uyapay.<br />
reenvolver. v. K'uyupay.<br />
reescarbar. v. Hasp'ipay, qhellapay.<br />
refinado,–da. adj. fig. Ch'utillo,<br />
ch'uti. Pe.Jun: ñutku.<br />
reflexionar. v. Fil. Hamut'ay.<br />
refresco. s. Ch'akipa.<br />
refrigerador,–ra. s. Chirichiq,