Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa
Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa
Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
esecar<br />
phara.<br />
resecar. v. K'irkuy, chuchuy,<br />
ch'akiykuy, ch'olqeyay. Bol:<br />
pharararay.<br />
resecarse. v. Ch'oqroy, ch'oqroyay.<br />
reseco,–ca. adj. K'irku, chuchu,<br />
ch'olqe.<br />
resentido,–da. adj. Sintisqa.<br />
resentirse. v. Sintikuy.<br />
reservar. v. Waqaychay.<br />
resfriarse. s. Med. Chirichikuy.<br />
Estado morboso debido a la<br />
exposición del frío o humedad,<br />
asociado con catarro. Ec: chiri<br />
unguy.<br />
residir. v. Tiyay. Pe.Aya: yachay.<br />
residuo. s. Puchu, puchuq, usupa. Bol:<br />
puchu.<br />
resistente. adj. Seq'a.<br />
resoldar. v. Chapipay.<br />
resollar. v. Samapakuy.<br />
respetable. adj. Hayninqa.<br />
respetar. v. Hayninqay.<br />
respiración. s. Fisiol. Samay.<br />
respirar. v. Samariy. Absorver aire<br />
los seres vivos.<br />
resplandeciente. adj. Ch'ak, ch'ak<br />
nishaq. Pe.Aya: kanchariq.<br />
resplandor. s. Illapa, qoyllu. Bol:<br />
lliphiy, sithuy.<br />
responder. v. Kutichiy.<br />
respondón,–na. adj. Rimapakuq,<br />
kutipakuq. Pe.Aya: rimapakuq.<br />
responsabilidad. adj. Manu kay.<br />
responsabilizarse. v. Kamachakuy.<br />
responsable. s. Manu kaq.<br />
respuesta. adv. Kutichiku.<br />
restituir. v. Kutichipuy, qopuy.<br />
904 905 rústico,–ca<br />
restregar. v. Khikuy, khituy.<br />
restregarse. v. Khikukuy, khitukuy.<br />
resumergir. v. Challpupay, chapupay.<br />
retazo. s. Wikha.<br />
retener. v. Qhepachiy.<br />
retozar. v. Chutapayay.<br />
retirar. v. Ayqechiy, suchurichiy.<br />
retirarse. v. Anchhuy.<br />
retoñar. s. Bot. Ch'ichiy. Pe.Aya:<br />
chichimuy. Pe.Caj: qetryay. Pe.Jun:<br />
chillkiy.<br />
retorcer. v. Q'ewepay. Pe.Aya:<br />
jewepay.<br />
retorcido,–da. adj. Q'ewe q'ewe.<br />
retornante. adj. Kutiq.<br />
retornar. v. Kutipuy.<br />
retoño. s. Bot. Willina, ch'ichi.<br />
retrasar. v. Unaykuy. Arg: unay,<br />
unanay, unayachiy.<br />
retrenzar. v. Sinp'apay.<br />
reumatismo. s. Med. tullu nanay<br />
onqoy.<br />
reunión. s. Huñunakuy.<br />
reunir. v. Tantay, huñuy.<br />
revecero,–ra. adj. fig. Iskay uya.<br />
revelador. s. Rikuchikuq.<br />
revelar. v. W<strong>illa</strong>y, w<strong>illa</strong>puy, rikuchiy.<br />
Pe.Jun: w<strong>illa</strong>y, w<strong>illa</strong>kuy. Pe.S.Mar:<br />
malisyachiy. Bol: mastaray.<br />
revelarse. v. Rikhurikuy.<br />
revender. v. Rantipay.<br />
reventa. s. Rantipa.<br />
reventar. v. Phatay. Pe.Aya: t'aqyachiy.<br />
Pe.Jun: patrayay. Pe.S.<br />
Mar: pachyay.<br />
reverberar. v. Chipipipiy,<br />
lliphipipiy. Arg: kanchay. Bol:<br />
sansay.<br />
reverbero. s. Chiphchi.<br />
reverdecer. v. Llanllariy.<br />
revés. s. T'ikra, t'ikranpa.<br />
revolcarse. v. Qhospay.<br />
revoltijo. s. Mich'upa.<br />
rezumar. v. Ch'illchiy, ch'uray.<br />
riego. s. Agr. Qharpa. Ec: parku.<br />
Pe.Aya: parju.<br />
rincón. s. K'uchu.<br />
riñón. s. Anat. Rurun, wasa rurun.<br />
río. s. Mayu.<br />
risa. s. Asi.<br />
risueño. adj. Asi asi, cheqchi, thinti.<br />
rito. s. Aknana.<br />
rival. s. Awqa. Pe.Aya: awja.<br />
robado,–da. adj. Suwasqa.<br />
robar. v. Suway.<br />
rociado,–da. adj. Ch'aqchusqa,<br />
ch'allasqa.<br />
rociadura. s. Ch'aqchu.<br />
rociar. v. Ch'aqchuy, ch'allay.<br />
rocío. s. Chhulla, sulla. Pe.Anc:<br />
shullyas, shulla. Pe.Aya: sulla.<br />
Pe.Caj: sullay. Pe.S.Mar: sullma.<br />
rodadero. s. Suchuna.<br />
rodar. v. Suchuy.<br />
rodear. v. Muyupayay.<br />
rodeo. s. Tuma.<br />
rod<strong>illa</strong>. s. Anat. Moqo, qonqor.<br />
roedor. s. K'utuq, k'uskuq.<br />
roer. v. K'utuy, kutkuy, khankiy,<br />
khaskay. Pe.Aya: kachkay. Bol:<br />
khashkay.<br />
rojo. s. Puka.<br />
romadizo. s. Med. Ch'uli, chhulli.<br />
Inflamación de la mucosa nasal.<br />
roncar. v. Qhorqoy. Pe.Aya: joriay.<br />
Pe.Jun: halyay. Ec: puriana.<br />
ronco,–ca. adj. Ch'aka, chharqa<br />
kunka.<br />
ronda. s. Folk. Qhaswa.<br />
roña. s. Med. Qaracha.<br />
ropa. s. P'acha.<br />
roquedal. s. Wank'awank'a.<br />
rotador,–ra. s. Muyurichiq.<br />
rotoso,–sa. adj. Llik'i llik'i.<br />
rótula. s. Anat. Moqo tullu, phillullu.<br />
roto,–ta. s. Llik'i.<br />
roturación. s. Agri. Yapu, t'aya.<br />
roturar. s. Agri. Yapuy, t'ayay.<br />
rubio. adj. P'aqo.<br />
rubricar. v. Neol. Seq'ey.<br />
rueca. s. Tex. Puska, phillillu. Sinón:<br />
phiruru.<br />
rueda. s. T'inkullpa.<br />
rugoso,–sa. adj. Qawi, ch'awi.<br />
Pe.Aya: chinpu. Pe.Jun: kushullu.<br />
Pe.S.Mar: sipuchu.<br />
ruido. v. Chanrararay.<br />
ruin. adj. Aqoy. Pe.Aya: akuy,<br />
akuylla. Ec: hakuy.<br />
ruiseñor. s. Zool. (troglodytes aedon<br />
audax Tsch). Ch'eqollo. Pe.Aya:<br />
cheqollo. Pe.Jun: almispishin. Ec:<br />
chikullo.<br />
ruma. s. Pirwa.<br />
rumia. s. Kutirpa. Pe.Aya: qhana.<br />
rumiante. s. Zool. Khastuq,<br />
kutiripaq.<br />
rumiar. v. Khastuy, kutiripay.<br />
rústico,–ca. adj. Wakachu.