11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

esecar<br />

phara.<br />

resecar. v. K'irkuy, chuchuy,<br />

ch'akiykuy, ch'olqeyay. Bol:<br />

pharararay.<br />

resecarse. v. Ch'oqroy, ch'oqroyay.<br />

reseco,–ca. adj. K'irku, chuchu,<br />

ch'olqe.<br />

resentido,–da. adj. Sintisqa.<br />

resentirse. v. Sintikuy.<br />

reservar. v. Waqaychay.<br />

resfriarse. s. Med. Chirichikuy.<br />

Estado morboso debido a la<br />

exposición del frío o humedad,<br />

asociado con catarro. Ec: chiri<br />

unguy.<br />

residir. v. Tiyay. Pe.Aya: yachay.<br />

residuo. s. Puchu, puchuq, usupa. Bol:<br />

puchu.<br />

resistente. adj. Seq'a.<br />

resoldar. v. Chapipay.<br />

resollar. v. Samapakuy.<br />

respetable. adj. Hayninqa.<br />

respetar. v. Hayninqay.<br />

respiración. s. Fisiol. Samay.<br />

respirar. v. Samariy. Absorver aire<br />

los seres vivos.<br />

resplandeciente. adj. Ch'ak, ch'ak<br />

nishaq. Pe.Aya: kanchariq.<br />

resplandor. s. Illapa, qoyllu. Bol:<br />

lliphiy, sithuy.<br />

responder. v. Kutichiy.<br />

respondón,–na. adj. Rimapakuq,<br />

kutipakuq. Pe.Aya: rimapakuq.<br />

responsabilidad. adj. Manu kay.<br />

responsabilizarse. v. Kamachakuy.<br />

responsable. s. Manu kaq.<br />

respuesta. adv. Kutichiku.<br />

restituir. v. Kutichipuy, qopuy.<br />

904 905 rústico,–ca<br />

restregar. v. Khikuy, khituy.<br />

restregarse. v. Khikukuy, khitukuy.<br />

resumergir. v. Challpupay, chapupay.<br />

retazo. s. Wikha.<br />

retener. v. Qhepachiy.<br />

retozar. v. Chutapayay.<br />

retirar. v. Ayqechiy, suchurichiy.<br />

retirarse. v. Anchhuy.<br />

retoñar. s. Bot. Ch'ichiy. Pe.Aya:<br />

chichimuy. Pe.Caj: qetryay. Pe.Jun:<br />

chillkiy.<br />

retorcer. v. Q'ewepay. Pe.Aya:<br />

jewepay.<br />

retorcido,–da. adj. Q'ewe q'ewe.<br />

retornante. adj. Kutiq.<br />

retornar. v. Kutipuy.<br />

retoño. s. Bot. Willina, ch'ichi.<br />

retrasar. v. Unaykuy. Arg: unay,<br />

unanay, unayachiy.<br />

retrenzar. v. Sinp'apay.<br />

reumatismo. s. Med. tullu nanay<br />

onqoy.<br />

reunión. s. Huñunakuy.<br />

reunir. v. Tantay, huñuy.<br />

revecero,–ra. adj. fig. Iskay uya.<br />

revelador. s. Rikuchikuq.<br />

revelar. v. W<strong>illa</strong>y, w<strong>illa</strong>puy, rikuchiy.<br />

Pe.Jun: w<strong>illa</strong>y, w<strong>illa</strong>kuy. Pe.S.Mar:<br />

malisyachiy. Bol: mastaray.<br />

revelarse. v. Rikhurikuy.<br />

revender. v. Rantipay.<br />

reventa. s. Rantipa.<br />

reventar. v. Phatay. Pe.Aya: t'aqyachiy.<br />

Pe.Jun: patrayay. Pe.S.<br />

Mar: pachyay.<br />

reverberar. v. Chipipipiy,<br />

lliphipipiy. Arg: kanchay. Bol:<br />

sansay.<br />

reverbero. s. Chiphchi.<br />

reverdecer. v. Llanllariy.<br />

revés. s. T'ikra, t'ikranpa.<br />

revolcarse. v. Qhospay.<br />

revoltijo. s. Mich'upa.<br />

rezumar. v. Ch'illchiy, ch'uray.<br />

riego. s. Agr. Qharpa. Ec: parku.<br />

Pe.Aya: parju.<br />

rincón. s. K'uchu.<br />

riñón. s. Anat. Rurun, wasa rurun.<br />

río. s. Mayu.<br />

risa. s. Asi.<br />

risueño. adj. Asi asi, cheqchi, thinti.<br />

rito. s. Aknana.<br />

rival. s. Awqa. Pe.Aya: awja.<br />

robado,–da. adj. Suwasqa.<br />

robar. v. Suway.<br />

rociado,–da. adj. Ch'aqchusqa,<br />

ch'allasqa.<br />

rociadura. s. Ch'aqchu.<br />

rociar. v. Ch'aqchuy, ch'allay.<br />

rocío. s. Chhulla, sulla. Pe.Anc:<br />

shullyas, shulla. Pe.Aya: sulla.<br />

Pe.Caj: sullay. Pe.S.Mar: sullma.<br />

rodadero. s. Suchuna.<br />

rodar. v. Suchuy.<br />

rodear. v. Muyupayay.<br />

rodeo. s. Tuma.<br />

rod<strong>illa</strong>. s. Anat. Moqo, qonqor.<br />

roedor. s. K'utuq, k'uskuq.<br />

roer. v. K'utuy, kutkuy, khankiy,<br />

khaskay. Pe.Aya: kachkay. Bol:<br />

khashkay.<br />

rojo. s. Puka.<br />

romadizo. s. Med. Ch'uli, chhulli.<br />

Inflamación de la mucosa nasal.<br />

roncar. v. Qhorqoy. Pe.Aya: joriay.<br />

Pe.Jun: halyay. Ec: puriana.<br />

ronco,–ca. adj. Ch'aka, chharqa<br />

kunka.<br />

ronda. s. Folk. Qhaswa.<br />

roña. s. Med. Qaracha.<br />

ropa. s. P'acha.<br />

roquedal. s. Wank'awank'a.<br />

rotador,–ra. s. Muyurichiq.<br />

rotoso,–sa. adj. Llik'i llik'i.<br />

rótula. s. Anat. Moqo tullu, phillullu.<br />

roto,–ta. s. Llik'i.<br />

roturación. s. Agri. Yapu, t'aya.<br />

roturar. s. Agri. Yapuy, t'ayay.<br />

rubio. adj. P'aqo.<br />

rubricar. v. Neol. Seq'ey.<br />

rueca. s. Tex. Puska, phillillu. Sinón:<br />

phiruru.<br />

rueda. s. T'inkullpa.<br />

rugoso,–sa. adj. Qawi, ch'awi.<br />

Pe.Aya: chinpu. Pe.Jun: kushullu.<br />

Pe.S.Mar: sipuchu.<br />

ruido. v. Chanrararay.<br />

ruin. adj. Aqoy. Pe.Aya: akuy,<br />

akuylla. Ec: hakuy.<br />

ruiseñor. s. Zool. (troglodytes aedon<br />

audax Tsch). Ch'eqollo. Pe.Aya:<br />

cheqollo. Pe.Jun: almispishin. Ec:<br />

chikullo.<br />

ruma. s. Pirwa.<br />

rumia. s. Kutirpa. Pe.Aya: qhana.<br />

rumiante. s. Zool. Khastuq,<br />

kutiripaq.<br />

rumiar. v. Khastuy, kutiripay.<br />

rústico,–ca. adj. Wakachu.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!