11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

efrigerio<br />

chiriyachiq.<br />

refrigerio. s. Hayachiku, ch'akipa.<br />

refugio. s. Qespina. Ec: kishpina.<br />

refulgir. v. Pinchiy, pinchiyay.<br />

refunfuñar. v. Rimapakuy,<br />

thutupakuy. Bol: thutuy.<br />

refunfuño. s. Thutupa.<br />

regadera. s. Agr. Ch'aqchuna.<br />

regado,–da. adj. Qarpasqa. Pe.Aya:<br />

jarpasja. Pe.S.Mar: karpaska.<br />

regadora. s. Qarpana.<br />

regalar. v. Suñay.<br />

reganón,–na. adj. Anyapu.<br />

regar. v. Qarpay. Ec: parkuna.<br />

Pe.Aya: parjuy. || Plantas tiernas:<br />

mallmay.<br />

regazo. s. Oqllana, meqlla. Pe.Caj:<br />

millka. Pe.Jun: uqllay, uqllallay.<br />

Ec: oqllana. Bol: mijlla.<br />

región. s. Geog. Suyu. Regiones<br />

inkas: || Antisuyu: oriente, de las<br />

panpas selváticas. || qollasuyu:<br />

región de la planicie qolla. ||<br />

qontisuyu: del occidente. ||<br />

chinchaysuyu: región del Norte.<br />

regocijo. s. Q'ochu. Pe.Aya: kusi,<br />

jochu.<br />

regordete. adj. Oqocho, wirasapa.<br />

Pe.Anc: Huan: wera. Arg: wira.<br />

Bol: t'iqe.<br />

regresar. v. Kutiy. || Volver a ir:<br />

kutiy. || Regresar, volverá venir:<br />

kutimuy. Obs. evolución: wiñay.<br />

regurgitación. s. Fisiol. Aqtupakuy.<br />

Retorno de los alimentos del<br />

estómago, o esófago a la boca, en<br />

los rumiantes.<br />

rehacer. v. Ruwapay, kutipay.<br />

902 903 resecado,–da<br />

reidor,–ra. adj. Thinti.<br />

rehilete. adj. Thinti, cheqchiq,<br />

cheqchi.<br />

reilón,–na. adj. Thintiku.<br />

reingresar. v. Kutiykuy.<br />

reír. v. Asiy.<br />

reírse. v. Asikuy.<br />

reiterador,–ra. adj. Nipayaq.<br />

rejuvenecer. adj. Waynayay.<br />

relamer. v. Llunk'upay.<br />

relampaguear. v. Lliphlliy.<br />

relámpago. s. Choqe <strong>illa</strong>.<br />

relatar. v. Lit. W<strong>illa</strong>kuy.<br />

relato. s. W<strong>illa</strong>na.<br />

relator. s. W<strong>illa</strong>ka.<br />

relegar. v. Qhepanchay.<br />

relegarse. v. Qhepariy.<br />

relevar. v. Mit'ay.<br />

relinchar. v. Wihihiy.<br />

rellenador,–ra. s. Hunt'apaq, sat'ipaq.<br />

Pe.Aya: satipaq. Pe.Jun:<br />

huntachiq, winaq. Arg: untachiju.<br />

Bol: junt'achij.<br />

relucir. v. Chiphchiy. Arg: k'anchay.<br />

Pe.Aya: Chipipipiy.<br />

remador. s. Tuyuq.<br />

remangar. v. Q'allpay. Pe.Aya:<br />

taparay.<br />

remangarse. v. Q'allpakuy.<br />

remanso. s. P'uyunqo. Pe.Jun: utrku.<br />

Bol: ponqo.<br />

remar. v. T'uyuy.<br />

remedar. v. Yachapayay.<br />

remedo. s. Yachapaya.<br />

remedón,–na. adj. Yachapayaq,<br />

yachaphuku.<br />

rememorar. v. Yuyapay.<br />

remendado,–da. adj. Ratapasqa. Pe.<br />

Jun: tankash.<br />

remendador,–ra. adj. Ratapaq.<br />

remendar. v. Ratapay.<br />

remesa. s. Suchi.<br />

remesar. v. Suchiy.<br />

remiendo. s. Ratapa. Bol: rachapa.<br />

remitente. adj. Apachiq, apachiku.<br />

remitir. v. Apachiy.<br />

remo. s. T'uyu.<br />

remojable. s. Chulluchina.<br />

remojador. s. Chulluchiq.<br />

remojar. v. Chulluy, chulluchiy.<br />

Pe.Anc: tullpuy. Pe.Aya:<br />

nuyuchiy. Pe.Jun: chapuy,<br />

pushtachiy. Bol: hoqochiy.<br />

remojarse. v. Chulluchikuy, apiyachikuy,<br />

ch'aranchay, ch'aranyay.<br />

remojo. s. Chullu.<br />

remoler. v. Kutapay.<br />

remolido. s. Kutapa.<br />

remover. v. Qachiy, qaywiy. Pe.Aya:<br />

jaywiy. Ec: kaywina.<br />

renacuajo. s. Zool. Hoq'oyllu. Pe.An.<br />

choqya, ultu. Pe.Aya: oqollu.<br />

Pe.Caj: ultu, kulkul. Arg:<br />

hokuyllu. Bol: huq'oyllu.<br />

rencoroso,–sa. adj. Cheqnipakuq,<br />

cheqnikuq. fig. k'araq sonqo.<br />

Pe.Aya: cheqniku, chenipaku. Arg:<br />

chejney.<br />

rendija. s. K'aktu, k'atki.<br />

rendir. s. Willkay.<br />

renguear. v. Wist'uy, hank'ay, uytuy.<br />

renovarse. v. Mosoqyay.<br />

reñir. v. Phiñakuy.<br />

reojear. v. Q'ensuy. Pe.Aya:<br />

jewsuy.<br />

reojo. s. Q'ensu.<br />

repajar. v. Sat'ipay. Arreglar la paja<br />

de los techos.<br />

repaje. s. Sat'ipa.<br />

repartirse. v. Taqanakuy.<br />

repasar. v. Kutipay.<br />

repatear. v. Hayt'apay.<br />

repegar. v. K'askapay.<br />

repelar. v. Khusluy, kuchuy, rutuy.<br />

repetidamente. adv. Yapa yapa, kuti<br />

kuti, sapa kutin.<br />

repintarrajear. v. Llonqhepay,<br />

llusipay, llunch'ipay.<br />

repisa. s. churana. Pe.Anc: Pe.Jun:<br />

patak.<br />

reponer. v. Churapuy. Arg: kutis,<br />

churay.<br />

reprender. v. Phiñay, phiñakuy. Pe<br />

Aya: piñay. Ec: pinana.<br />

represa. s. Qocha.<br />

reprochar. v. Kutipakuy.<br />

reproducción. s. Biol. Mira.<br />

reproducir. v. Miray.<br />

reproductor,–ra. adj. Zool.<br />

Miracheq.<br />

reptil. s. Zool. Mach'aqway, amaru,<br />

mach'aqwa, mach'awara. Pe.Aya:<br />

machaway. Bol: machaqwa. Ec:<br />

machaway.<br />

repugnar. v. M<strong>illa</strong>pakuy.<br />

repugnante. adj. M<strong>illa</strong>y.<br />

resbaladizo,–za. adj. Lluskha, llusk'a.<br />

resbalador,–ra. s. Lluskhaq, llusk'aq.<br />

resbalar. v. Suskhay, llusk'ay.<br />

resecado,–da. adj. Ch'arkisqa. Bol:

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!