11.01.2013 Views

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

Diccionario: Quechua - Español - Quechua, Simi Taqe: Qheswa ... - illa

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

marchitable 866 867 miércoles<br />

nanpay, tuyruy.<br />

marchitable. adj. Naq'eq, naq'eyaq.<br />

marchitado,–da. adj. Naq'esqa.<br />

Pe.Anc: putsuy. Pe.Jun: awiy,<br />

matapay.<br />

marchito,–ta. adj. Naq'esqa.<br />

marido conviviente. s. Qhari. || Esposo:<br />

qosa.<br />

mariposa. s. Zool. Pillpintu, pillpi,<br />

Pe.Aya: pilpinta. Pe.Jun: pillpituy.<br />

Pe.S.Mar: pillopinto.<br />

marlo. s. Bot. Q'oronta. Pe.Aya:<br />

thullu, toronqa. Ec: tura.<br />

mármol. s. Min. Pachar, uskha.<br />

marrón. adj. Ch'unpi.<br />

martillo. s. Takana.<br />

marzo. s. Calend. Pawqarwaray.<br />

Pe.Aya: pawkar w aray. Ec: pawqarpacha.<br />

más. adj. Aswan. || Adv. aspuwan,<br />

astawan, astawanraq.<br />

masa acuosa. s. Lleqwe, lawa.<br />

masajear. v. Qhaqoy.<br />

masajista. adj. Qhaqoq.<br />

máscara. s. Saynata.<br />

masculino. adj. (para personas)<br />

Qhari kay. Para animales: orqo<br />

kay.<br />

mascullar. v. Knamupakuy.<br />

matemático. s. Yupaykamayoq.<br />

masticación. s. Fisiol. Khamuy.<br />

masticado,–da. adj. Khamusqa.<br />

masticador,–ra. s. adj. Khamuq.<br />

masticar. v. Khamuy. Masticar coca:<br />

akulliy. fig. hallpay.<br />

mastitis. s. Med. Ñuñu onqoy. Todas<br />

las afecciones a la mama.<br />

mastuerzo. s. Bot. (tropaeolum<br />

majus Linneo). Hayaq willk'u.<br />

masturbación. s. Med. Kutiyukuy,<br />

wawsay.<br />

masturbación. adj. Kutiyukuq,<br />

wawsaq.<br />

mata. s. Bot. Yura, roya.<br />

matadero. s. Sipina, wañuchina.<br />

matador,–ra. adj. Wañuchiq, sipiq,<br />

nak'aq.<br />

matadura. s. Zool. Ch'oqri. Ejem.<br />

ch'oqriyuq uywa: bestia con<br />

matadura.<br />

matar. v. Sipiy, wañuchiy.<br />

mate. s. Mati. infusión de alguna<br />

hierba para beber.<br />

matizado,–da. adj. Kusku, pillku,<br />

ch'eqche. Ejem. yana pillku: negro<br />

matizado.<br />

matorral. s. Ecol. Qora qora. Mallki<br />

mallki, sach'a sach'a.<br />

matrimonio. s. Juris. Saway.<br />

matriz. s. Med. Paris, thamin, ithapin.<br />

Pe.Aya: uthapi. Ec: pari.<br />

maxilar. s. Anat. Waqo, qhaqlli.<br />

mayo. s. Calend. Aymuray k<strong>illa</strong>,<br />

aymuray.<br />

mayor. s. adj. Kuraq. || Kuraka,<br />

kuraqkaq.<br />

mazamorra. s. Api.<br />

mazamorreado,–da. adj.<br />

Lawayasqa.<br />

mazo. s. Agr. Maruna. Instrumento<br />

para destruir terrones.<br />

mazorca. s. Bot. Choqllo. Pe.Aya:<br />

kaspa, wayma, chillpi. Pe.Jun:<br />

tasu.<br />

mecedor. s. Maywiq, kuyucheq.<br />

mecer. v. Maywiy.<br />

mechón. s. Phichu.<br />

medalla. s. Neol. Walqana. Pe.Jun:<br />

wallqa.<br />

mediación. s. Uylla.<br />

mediador,–ra. adj. s. Uyllaq,<br />

kuskanchaq.<br />

mediano,–na. adj. Taksa, tinku.<br />

mediar. v. Kuskanyay, kuskanchay.<br />

medicamento. s. Med. Hanpi.<br />

médico,–ca. s. Med. Hanpikamayoq.<br />

medida. s. Tupu.<br />

medio. s. adj. Chawpi, kuskan.<br />

meditar. v. Hamut'ay, yuyaymanay,<br />

yuyanchay.<br />

medir. v. Tupuy.<br />

médula. s. Med. Chilina, toqton.<br />

Pe.Anc: urus. Pe.Aya: nutku.<br />

Pe.S.Mar: ñuktu.<br />

mej<strong>illa</strong>. s. Anat. K'aklla, waqo.<br />

Porción de cara debajo de los<br />

ojos contiguo al pómulo.<br />

mejor. adj. Aswan allin, allinpuni.<br />

melindroso. adj. M<strong>illa</strong> m<strong>illa</strong>.<br />

mellizo,–za. s. Wispa.<br />

membrana. s. Med. Llika.<br />

memoria. s. Psic. Yuyay.<br />

memorizar. v. Psic. Umapi hap'iy.<br />

mendigar. v. Uskay.<br />

mendigo. s. adj. Uska.<br />

meninge. s. Anat. Ñosqhon p'istuq<br />

llika.<br />

meningitis. s. Med. Ñosqhon p'istuq<br />

llika onqoy.<br />

menor. adj. Sullk'a.<br />

menospreciar. v.<br />

Alqochakuy, pisichay,<br />

saruchay.<br />

menstruar. v. K'ikuy.<br />

ménsula s.Churana.<br />

mensurador. s. adj. Tupuq.<br />

mente. s. Yuyay.<br />

mentir. v. Llullakuy.<br />

mentiroso,–sa. adj. Llulla. fam.<br />

chawqa.<br />

menudo. adj. Khullu, ñut'u.<br />

mercado, vendedor. s. Qhatu.<br />

mermar. v. Pisiyay, wayway,<br />

asllayay.<br />

mes. s. Cronol. K<strong>illa</strong>.<br />

mesa. s. Hanp'ara. || Ceremonial:<br />

wanp'ar.<br />

meseta. s. Geog. Pata, pampa.<br />

meter. v. Sat'iy, winay, suskhuchiy,<br />

haykuchiy.<br />

mezclable. adj. Chaqrukuq,<br />

mich'ukuq, minukuq, Taqrokuq.<br />

mezclado,–da. adj. Chaqrusqa,<br />

minusqa, mich'usqa. Pe.Anc:<br />

taku, tallukash. Pe.Aya: chapusqa,<br />

tajruska. Arg: chakruska.<br />

mezclador. adj. Minuq, mich'uq,<br />

chaqruq.<br />

mezclar. v. Charqruy, minuy,<br />

mich'uy.<br />

mezclarse. v. Chaqrukuy,<br />

mich'ukuy.<br />

mezcolanza. adj. Mich'u, chhaqru,<br />

taqro.<br />

mezquino. adj. Mich'a. Obs. no<br />

debe usarse maqlla en lugar de<br />

éste término.<br />

mialgia. s. Med. Kurku aychananay.<br />

Dolor muscular.<br />

micción. s. Fisiol. Unu hisp'ay. Expulsión<br />

de la orina.<br />

miedo. s. Mancha.<br />

miedolento,–ta. adj. Manchakuq,<br />

manchali.<br />

miel. s. Apic. Lachiwa.<br />

miércoles. s. Calend. Qoyllurchay<br />

p'unchay.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!