doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

116
DOSAY KENCETAY
Atatürk de “...dinden maddi menfaat temin edenler iğrenç kimselerdir.
İşte biz bu vaziyete muhalifiz ve buna müsaade etmiyoruz.
Türk milletinin din duygularını bir sürü skolastik cahilin eline bırakamayız
ve ileride bu işi bizzat eline alacağını söylüyor13 .
Evet, Atatürk laisizmi/laikliği devletin ilkesi olarak görmüştür.
Ama Atatürk’ün laiklik anlayışı Batı ve Dünkü Sovyet laiklik anlayışıyla
bir değildir. Atatürk’ün laiklik anlayışının farkı ve özelliği
de Türk tarihinde yatmaktadır. Devlet dini eğitim ve dini idareyi de
kendi bünyesinde bulundurmaktadır. Din ile hilafet başka şeylerdir.
Yeryüzünde Allah’ın devletini kurma veya Allah’ın adına devleti yönetme
saçmalığı Atatürk’ün yaşadığı dönemde her iki medeniyette
de bilinen bir gerçek idi. Dünya düzeni bir bütün kozmos halinde
aşkmlıktan içkinliğe doğru gidiyordu. Allah’ın transendental/müteal
yorumunun savunulması yavaşlamıştı. Düşüncedeki immanental/
içkin kalıplar somutlaşarak zaman ve zemine göre yeni bir oluşum
sergilenmekteydi. Ve bu oluşumun hızı da giderek artmaktaydı. Yeni
kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin de bu hızı yakalaması ve gelişmesi
zaruriydi. Yanı, Türkiye Cumhuriyeti Türk tarihinde bir gerekliliğin
sonucudur.
Yesevilikte insanın olgunluğa erişmesini sağlayan dört önemli
ilke mevcuttur. Bunlar “zaman, mekan, ihvan ve rabt-i sultandır”.
Bir insanın olgunluğa erişmesi için ilk önce mekana, yani bir vatana
ihtiyacı vardır. İkinci o vatanda o zamanda sulh, istikrar olması şarttır.
Üçüncü bu yoldakilerin yakınlığı kardeşçe olmalıdır. Dördüncüsü
devlete ve devletin başındaki yöneticiye sadık olması şarttır.
Bunlar Yesevilik kültürünün askerî bir yapıya sahip olduğunu sergilemektedir.
Atatürk de aynı ilkeleri kendince yeniden yorumlamış gibidir.
Mekan-Atatürk’de ise vatan ve vatanın bölünmezliği, Zaman-ise
sulh, yurtta sulh, cihanda sulhtur, ihvan - millîyetçilik, insan sevgisi,
rabt-sulta ise-cumhuriyetçilik ve devletçiliktir.
Atatürk’ün Türk Dünyasına yönelik hedef düşünceleri de kendi
başına bir konudur. Geleceğe yönelik, “Bugün Sovyetler Birliği
Ankara-2003., s. 162-163.
13 a.g.e., s. 121.