doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

712
ZEYNEP KORKMAZ
Türk halkının tarihî, sosyal ve kültürel gereksinimlerinden kaynaklanan
ve bu gereksinimleri karşılayabilecek nitelikte olan akılcı ve
dinamik düşüncelerdir. Yaptığı devrimlere renk veren, onları birer
esere dönüştüren gerçekçi ve canlı fikirlerdir. 1
Bilindiği gibi Atatürk, yalnız bir asker, bir devlet kurucusu değil,
aynı zamanda güçlükleri yenme azmine, yapıcılık ve yaratıcılık
gücüne sahip bir düşünürdür de. Ona dâhi bir kişilik kazandıran keskin
zekâsı, üstün komutanlık vasfı, kapsamlı kültür düzeyi, siyasi ve
sosyal görüşlerindeki isabet ve derinlik, çok yönlü hayat tecrübesi ve
dinamizmi, düşünce yapısındaki sistemlilik, ulusunun özelliklerine
olan vukufu, yüreğindeki zengin yurt ve millet sevgisi ile yaradılışından
gelen insan sevgisi, insanlığa verdiği değer ve gerektikçe
başvurduğu evrensel ölçüler, onun kişiliğine hem ulusal hem de
evrensel açıdan üstün değerler katmıştır. Bu nedenle, Atatürk ilke
ve devrimlerinde şöyle bir temel niteliğin yer aldığını da özellikle
vurgulamak gerekir. O da onun düşünce sisteminde ulusal değerler
ile evrensel değerlerin mükemmel bir senteze ulaşmış olması gerçeğidir.
Atatürk, kimi zaman düşüncelerini kendi ulusunun özelliklerinden
yararlanarak, onun binlerce yıllık tarihî derinliğinden ve kültür
zenginliğinden ilham alarak uygulamaya koymuştur. Ancak, bu ulusal
değerler, zamanla ulaştığı yapıcı ve etkileyici sonuçlar açısından
aynı zamanda evrensel birer nitelik kazanarak onun ilkelerine
ulusaldan evrensele doğru yol alan bir boyut kazandırmıştır. Kimi
icraatında da O, evrensel ölçü ve değerleri kendi ulusunun özellik ve
ihtiyaçları ile harmanlayıp kaynaştırarak onları gerçekçi birer ulusal
değerler durumuna getirdiği için bu ilkeler evrenselden ulusala doğru
yol alan ikinci bir boyut kazanmıştır. Özet olarak, onun ilkelerinde
ve icraatında ulusallık ve evrensellik çok kez yan yana yol almış
veya iç içe girmiş bulunmaktadır. Bu durum, Atatürk’te olağanüstü
bir sentez gücünün varlığını ortaya koymaktadır. Şimdi onun düşünce
sistemini oluşturan temel ilkelerden ve yaptıklarından alacağımız
birkaç örnekle bu durumu daha belirgin olarak açıklamaya çalışalım.
Atatürk’ün düşünce sisteminde yer alan temel ögeler bağımsız-
1 Utkan Kocatürk, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merkezi
yay., Ankara 1999, s. III.