doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

MİLLET VE TÜRK KAVRAMININ TARİHİ GELİŞİMİ
VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’LE ZİRVEYE ERİŞMESİ
Prof. Dr. Ahmet ÖZGİRAY *
Millet ve millîyet kelimeleri yerli yerinde kullanılmazsa insanları
yanlış yollara sevk eder. Hatta felaketlere yol açar. Önce kendi
tarihini yanlış anlar ve milleti kötü yola sevk eder. İnsanlar yaptığı
hatayı da bilmeyebilir. Sonra kendi milletinden nefret edebilir. Bu da
millî şuurun doğmasına engel olur. Millî gurur millî şuurun temelidir.
Eğer bir millet kendisini aşkla sevmez ve sevdirmez ise dünyada
hiçbir şeyi başaramaz. Bu nedenle tarihimizi ve kavramları yerli yerinde
kullanmamız gerekir.
Millet kelimesinin kullanımı çok eskilere kadar gider. Fransa’da
Robert de Sorbon din ve tarih bilginiydi1 . Sorbon’un kurduğu yatılı
okula Avrupa’nın her tarafından okumak için öğrenciler gelirdi. Bu
öğrencilere İngiliz milletinden, Alman milletinden denilirdi. Daha
ziyade dini topluluğu ifade ederdi. 1789 Fransız İhtilali’nden sonra
ulus-devlet kavramı ortaya çıktı.
Türkler arasında da millet kavramı çok eskidir. Bu kavram Göktürk
Kitabeleri’nde “Budun” şeklinde ifade edilir. Bu kelime zamanla
bir kenara atıldı ve yerine Moğolca bir ifade olan ulus kelimesi
kullanılmaya başlandı. XV. Yüzyıl Orta Asya Türk şairi olan Ali Şir
Neva-i; “Bir insan yaşadığı sürece vatan, millet ve ailesi için savaşmalıdır”
der. Ayrıca 1851’de Türk şairi ve gazetecisi olan İbrahim
Şinasi annesine Paris’ten yazdığı bir mektupta; “Kendimi din, dev-
* Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü.
1 1253-1257’de bugünkü Sorbon okulunu Paris’te kurdu ve bu okulun müdürlüğünü
yaptı; Büyük Larousse, s.10685.