doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

616
ORHAN KOLOĞLU
Osmanlı toplumsal yapısının özelliklerinin etkisi vardır. Toplumun
tabandan doğrudan etkili olmadığı, siyaset kadar ekonomide de devlet
kavramına bağlı olarak yukardan gelen yönlendirmeleri kutsal
nitelikle kabul ettiği bir sistemde, Tanzimat, çağdaşlaşma yolundaki
iyi niyetli girişimlerine rağmen hedeflerini kitlelere, tabana yansıtamadı.
Bu yüzden özellikle Türk olmayan Müslüman kesimden
tepki gördüğü gibi, yabancı bağımlılığını dışlayamaması sebebiyle
de mahkum oldu. Üstelik devletin tarihe karışması ve Sevr gibi bir
formüle bağlanması da özlenmesi, yani evrensel bir kabul görmesi
için bir sebep bırakmıyordu.
Sonuçsuz kalmış gibi görünen bir girişimin kazandırdıklarından
yararlanarak gerçek ve evrensel nitelikle bir devrim kurmakta baş
rolü, Atatürk’ün oluşumları iyi tahlil ve zamanlamadaki isabet yeteneği
sağlamıştır. Bu özellikleri sayesinde, sadece bir askerî zaferle
ülkeyi yabancı işgalcilerden kurtarmakla kalmadı, evrenselliği dünyaca
kabul edilen bir devrimi de gerçekleştirdi. Türk Devrimi’ne bu
niteliği kazandıran özellikleri şöylece sıralayabiliriz:
HEDEF KİTLENİN İYİ BELİRLENMESİ
Her şeyden önce sadece seçilmişleri değil, toplumun tümünü
kapsayan bir yeni yapılanma hedefleniyordu. Bunun evrensel insan
hakları niteliğinde olması da planlanmıştı. Açıkça çağdaş dünyanın
düzeyine erişilmek isteniyordu. Ancak Doğu toplumlarının bu düzeye
ulaşması için gerekli aşamaları yaşamamış olduğunun bilinciyle
Atatürk’ün, daha başlangıcında özel bir formül öne sürdüğü görülür:
Mazlum Milletler yani ezilen milletler devrimi. İslam dünyasının
yüzde yüzünün sömürgeleştirilmiş olduğu ve emperyalist güçlerce
yönlendirildiği bir dönemde Batı modelini aynen benimsemenin geçersizliğini
Atatürk 1920’nin başında topluma açıklar. Seçtiği deyimin,
geri kalmış toplumları değil, ezilenler belirtmesi, sömürgecilerin
“siz adam olamazsınız” kampanyasını etkisiz bırakmak hedefi
güttüğü açıktır. 1 Milletvekili seçildiği halde uzak görüşlülüğü ile ge-
1 Bu kısım için, Hâkimiyeti Milliye gazetesinin 10.1-14.3.1920 tarihleri arasındaki
15 başyazısından yararlanılmıştır. Özellikle 2.2.1920 tarihli 6. sayıdaki
“Asya tehlikesi” başlıklı başmakale kullanılmıştır. Ayrıca genel bilgiler
için: Sina Aksin. İstanbul Hükûmetleri ve Milli Mücadele (İstanbul. Cem