doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

236
SÜLEYMAN BEYOĞLU
Gerçektende İstanbul’daki Rum ve Ermeniler Osmanlı Devleti
aleyhinde faaliyette bulunmakla kalmayarak, Avrupa kamuoyunda
hayati tehlike ve devamlı baskı altında bulunduklarını iddiasıyla
yoğun bir şekilde propaganda yapmaktan geri kalmıyorlardı. Bazı
Rumlar, İstanbul’un semtlerine ve boğazda sefer yapan vapurlara
bombalı sabotajlar yapmaktaydılar. Ermeni ve Rum Patrikhaneleri
millî bir siyasi merkez halinde Osmanlı Devleti aleyhindeki zararlı
faaliyetleri destekliyorlardı. Patrikhanelerin teşvikleriyle Fransız ve
İngiliz polisliğine kabul edilen binlerce Rum ve Ermeni genç, İtilaf
devletlerinin de himayesiyle İslam ve Türk halkını sebepsiz olarak
tahkir, tazyif ve tevkife çalışıyorlardı. Bu yerli gayrimüslim gençlerin
içinde birçok sabıkalı ve mahkûm kimseler de bulunuyordu. Bu
yöntemlerle İslam ve Türk halkını galeyana getirip; ecnebiler nezdinde
memlekette anarşi olduğunu yaymaya çalışıyorlardı. Osmanlı
Hükûmeti ise bu zararlı eylemlere tedbirler almaya çalışıyordu. Ancak
bu tedbirlerde yeterli olmuyordu. 12
Millî Mücadele’nin başlarında millî ve bağımsız bir Türk devletine
geçiş mücadelesi verilirken Mustafa Kemal, daha Havza’da
bulunduğu günlerde bağımsızlık ve azınlık politikasının olmazsa
olmaz unsurlarını kısaca şöyle formüle etmiştir: Birincisi kayıtsız
ve şartsız devlet ve milletin tam bağımsızlığı, ikincisi de vatanın
her hangi bir parçasında çoğunluğun azınlığa feda edilmemesidir.
Mustafa Kemal, bu politikasıyla millî egemenliğin yalnız, bir zümrenin
elinden alınıp millete devredilmesi olmadığını, aynı zamanda
imtiyazlı bir sınıfın saltanatına son verilmesi gerektiğine işaret etmektedir.
Böylece çoğunluğun azınlığa feda edilmemesi gerektiğini
vurgulamaktadır. 13
Amasya genelgesiyle Sivas’ta millî bir kongrenin toplanmasını
isteyen Mustafa Kemal Paşa, bundan önce Doğu Anadolu’da bir Ermeni
ve Karadeniz’de bir Pontus Rum Devleti kurulması girişimlerine
engel olmak amacıyla düzenlenmiş olan Erzurum Kongresi’ne
katıldı. Burada yaptığı açış konuşmasında millî bir devletin kurul-
12 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Kalem-i Mahsus, Nr:49-2/25. Dahiliye
Nezareti’nden 4 Haziran 1919 tarihinde Sadaret’e gönderilen gizli yazı.
13 Nutuk, I, s.26-28; Havza’da bulunan Mustafa Kemal’in 3 Haziran 1919 tarihinde
Harbiye Nezareti ile kolordu ve vilayetlere çektiği şifre telgraflar.