doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

160
TUNCER BAYKARA
yer yer Türkistan kavramının da kullanıldığını görülüyor. Osmanlı
geleneksel veya klasik çağının “Türk”ü “ kaba, taşralı ve köylü” sayan
anlayışı bu bilgiler ışığında yumuşamış bulunuyordu.
Türk Harbiyesinin eğitiminde, devrin bu türden gelişmeleri de
yerini bulmuş idiler. Süleyman Paşa’nın etkisiyle 1870’lerde başlıyan
yeni eğitim dönemi sonrasında da aynı şekilde devam etmiştir.
Artık Türk Harbiyesinde yetişenler, “Osmanlı” özellikleri kadar
“Türk” kavramı hakkında da bilgi sahibidirler. Ancak Harbiye’nin
bulunduğu İstanbul, “Türk” değil, fakat Osmanlı özellikleriyle dikkati
çeken bir yerdir. Orada yaşayanlar için taşralılar, ancak Türk
olabilirlerdi. Gerçi bu düşünce sadece İstanbul için geçerli olmayıp,
Selçuklu çağının mirasçısı hemen bütün şehirler halkı için de geçerlidir
(Ankara’ için Prof. Dr. Muzaffer Arıkan’ın gözlemi dikkati
çekicidir).
Osmanlı Devleti’nin güçsüzleşip tarih sahnesinden kaybolma
sürecine girdiğinde, bu Devleti herşeyi ile benimsemiş olan insanların
kendilerine ne demeleri bir mesele olarak ortaya çıkmıştı. “Osmanlı”,
XIX yy sonlarında dini veya etnik kesin bir anlam taşımayan
yepyeni bir kimlik adı olarak iddialı bir şekilde dikkati çekiyordu. İlk
bakışta bu, ülke içindeki birliği sağlayacak bir harç gibiydi Bu kavramın
üzerinde, nitekim bir zaman için fazlasıyla duruldu ve etkili
kılınmak istendi. Çünkü bu kavramda sadece etnik kimlik değil, dini
hoşgörü de bütün yönleriyle canlandırılmak istendi. Osmanlı Devleti
içinde yaşayanlara dini veya etnik kimlikleri ne olursa olsun onlara
“Osmanlı” denme çabaları, XIX yüzyıl sonlarında bir hayli etkindir.
Ancak bütün bu çabalara rağmen, bu deneme başarılı olamadı.
XX. yüzyılın ilk 20 yılındaki oluşumlar ve özellikle Cihan Harbi
sonundaki durum, ülkesine sahip çıkmak isteyenleri çok etkiledi.
Çünkü, vaktiyle Osmanlı idaresi altında barış ve mutluluk içinde yaşayanlar
birer-ikişer devletten kopup çekip gitmeye başlamışlardı.
Osmanlı Devleti’den ayrılmak, adeta bir akım haline gelmişti. Peki
ayrılmak istemeyenler, Devletine herşeyi ile sahip çıkanlar ne olacaktı?
Bu önemli bir mesele sayılabilirdi.
Neticede Devletini her şeye rağmen yaşatmak isteyenler için yapılabilecek
birşeyler de olmalı idi. “Osmanlı “ kavramının bu hususta
etkili bir yeri olamamıştı. Cihan Harbi içinde dahi, birçok aydın