doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

I. BAKÜ TÜRKOLOJİ KONGRESİ VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 303
Dünyasında ilk kez olarak burada Latin alfabesi ile (Arap alfabesi
ile karışık) “Yeni Yol” gazetesi yayınlanmştır.
26 Şubat – 6 Mart 1926 tarihleri arasında ise Azerbaycan’ın
başkenti Bakü’de I Türkoloji Kongresi geçirilmiştir. Bu kongrenin
başlıca amaclarından biri de Türk Yazı Devrimini hayata geçirmek
olmuştur. Genç Türkiye Cümhuriyetinin yazı devrimi meselesinde
aktif gözükmemesi, Atatürkün bu meseleye soğuk yanaşma görüntüsü
vermesi şübhesiz ki birbaşa siyasal karakter taşıyordu. Bilal
N.Şimşir bunula ilgili tam haklı olarak yazıyor: “Sovyet hükumeti,
bir Türkoloji Kongresi toplanmasına karar verirken, Türkiye’de hazırlanmakta
olan yazı devriminden önce Sovyet Türklerinin Latin
yazısına geçişlerini sağlamak ve böylece Doğu halkları önünde prestij
kazanmak; Türkolojinin merkezinin Sovyetler Birliği topraklarına
kaydığını göstermek gibi siyasal amaçlar güdmüştür” 4 .
Türk toplumlari içinde en büyük nüfuza malik olan Anadolu
Türklerinin bu işde bir kadar gec kalmalarının bundan başka da bir
çok sebepleri olmuştur ki bunların da gözüken (üzde olan) ve gözükmegen
(altda olan) tarafları bulunmaktadır.
Elde olan belgelerden de gözükdüğü gibi Türk Dünyasının Ulu
Önderi Mustafa Kemal Atatürk “I Türkoloji Bakü Kongresi” öncesinde
ve Kongrenin toplanma zamanı yazı devrimi meselesine açıkdan
açığa hiç katılmamış, hatta bazan ona karşı çıkmıştır. 12 Eylül
1922’de o zamanki İstanbul gazetecilerinden biri Hüseyin Cahit
(Yalçın) Atatürk’den “Niçin Latin yazısını almıyoruz?” sorusuna
...... 1919’da Latin alfabesine geçilmesinin kaçınılmaz olduğunu diyen
Atatürk, “Daha zamanı gelmemiştir” diye ters bir cevap veriyor.
Bununla ilgili Bilal N.Şimşir yazıyor: “Sonradan neden böyle bir
ters yanıt verdiğini Falih Rıfkı Atay’a anlatır:
– “Hüseyin Cahit bana zamansız bir iş yaptırmak istiyordu. Yazı
inkılabının zamanı daha gelmemişti.” der. 5
1923 yılında ünlü siyaset adamı olan K. Karabekir Paşa da “Latin
harflerini kabul edemeyiz” demiş ve bununla ilgili yayımlanan
demecinde bunu “felaket” adlantırarak böyle bir fikir söylemiştir:
4 Bilal N.Şimşir, Türk Yazı Devrimi, s. 117
5 İbid, s. 55