doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

164
TUNCER BAYKARA
fa Kemal Paşa, Cumhuriyet’in l0.yıl nutkunda, Türk’ü alabildiğince
yüceleştirdi. En sonunda da güzelliğini, kıymetini ve etkisini hala da
devam ettiren ünlü vecizesiyle bitirdi: “Ne Mutlu Türk’üm Diyene”.
Devletin sahipleri, “Osmanlı” İdaresi tarih sahnesinden silinirken,
1923 sonrasında kendilerine yeni bir ortak kimlik bulmak zorunda
idiler. Çünkü artık bir şahıs ve hanedan adının etkisini gösteren
“Osmanlı” kavramı bitmişti. Peki bu yeni ortak kavram ne olabilirdi?
Devletin yeni alanına göre geleneksel merkez İstanbul kenarda
kalmıştı. Ankara, yani vaktiyle İstanbul’a göre taşra bir şehir, devletin
merkezi olacaktı. “Taşra” ile Türk arasındaki bağa yukarda da
temas etmiş idim. Şu halde yeni dönemin en etkili kavramı pekala
“Türk” olabilirdi. Hem Türk’e, vaktiyle Osmanlıya yüklenen anlam
gibi, doğrudan kişiyi, insanı esas alan bir anlama da ağırlık verilebilirdi.
Nitekim Gazi Mustafa Kemal Paşa, Onuncu Yıl Nutkunda “Ne
mutlu Türk olana” dememiş, “Türk’üm diyene” diyerek Türklüğü
bir benimseme ve kabullenme saymıştır. O zaman Devletin içindekiler,
kim olurlarsa olsunlar, “Türk” olabilirlerdi. Kendilerini Türk sayabilirlerdi.
Bu konuda kendilerinin “Türk’üm” demelerinden gayri
hiçbir merci, kimse veya zümre onların kimlikleri hakkında karar
veremezdi.
Devletin Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ve öteki kanunları, bu türden
gelişmelere uygun olarak düzenlenmişlerdir: 1924 Teşkilat-ı Esasiye
Kanunu’nun 88.maddesi şöyle der: “Türkiye ahalisine din ve ırk
farkı olmaksızın vatandaşlık itibariyle Türk ıtlak olunur.” Bu madde
sonraki Anayasalarda da öz olarak aynen devam etmektedir: 1982
Ayasasası, 66 madde başında şöyle der: “Türk Devletine vatandaşlık
bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür.”
V. “Türk” kavramını yeniden yüceltmek ve ona en yüksek değeri
vermek Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın eseridir. Nitekim o kendisini
Türk ile o kadar özdeş ve aynı saymıştır ki Soyadı Kanunu çıktığında,
soyadını bu esasa göre Atatürk olarak almıştır. Bize kalırsa Türk
kavramının yücelmesi ile Atatürk, öteki millî kavramlara, milletlere
hiç de olumsuz bakmamıştır. Aksine, Türk’ün onlarla bir arada, yan
yana ve barış içinde yaşaması gerektiğine dair sayısız sözü ve davranışı
vardır.
Atatürkçülüğün adeta birinci temeli şu halde “Türk” kavramına