doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

742
MUSTAFA BUDAK
temel istekleri ifade eden bir beyanname olarak görmektedir 20 .
Ancak Ahmet Davudoğlu’nun Misâk-ı Millî’ye yüklediği anlam
biraz farklıdır. Uluslararası ilişkiler açısından bir bakışı yansıtan
A.Davudoğlu’nun bu görüşüne göre, Misak-ı Millî, Osmanlı
Devleti’nin son iki yüzyılında gözlenen kendi siyasi varlığını korumaya
yönelik dış politika tecrübesinin ortaya çıkardığı reflekslerle
uluslararası şartların gerekli kıldığı bir ortamda devlet olarak “ bütün
uluslararası mesuliyet ve iddialardan” soyutlanmanın bir ifadesidir.
Hiç şüphesiz bu soyutlanma, devlet olarak uluslararası alanda iddialı
konumdan vazgeçmenin yanı sıra “Batı eksenine alternatif ya
da muhalif değil bu eksenin bir parçası olma”anlamına gelmektedir.
A.Davudoğlu’na göre bu yeni anlayış Atatürk’ün “Yurtta Sulh, Cihanda
Sulh” şeklindeki barışçı dış politikasının esasıdır 21 .
MİSAK-I MİLLÎ’NİN ESASLARI
17 Şubat 1920’de ilan edilen Misak-ı Millî beyannamesi, altı
maddeden meydana gelmektedir. Bu maddelerin ilk üç maddesi sınırlarla
ilgilidir. Bu yüzden Misak-ı Millî denince akla daha ziyade
Millî Mücadele döneminde tesbit edilmiş ve anavatana bitişik olup
dahil edilmek istenen Türklerin yaşadıkları yerler anlaşılmıştır. Bunlardan
en önemlisi, halihazırda da hangi bölgeleri kapsadığı tartışma
konusu olan Türkiye’nin güney sınırlarıyla ilgilidir. Bu husus,
beyannamenin birinci maddesinde yer almaktadır. Bu maddenin ilk
kısmına göre, Araplar, selfdeterminasyon ilkesi gereğince kendi kaderlerini
kendileri belirleyecektir. Bunun dışında kalan- ki belgede
“mezkur hatt-ı mütareke dahil ve haricinde geçiyor- ırkî, dini ve
amaç birliği içinde Osmanlı-İslam çoğunluğunun yaşadıkları toprakların
bölünmez bir vatan olduğu vurgulanmaktadır. Burada iki soru
akla geliyor:
1. Bu sınırlar neresidir?
2. Bu belgede zikredilen Osmanlı-İslam çoğunluğundan kasıd
nedir? Ya da bu Osmanlı İslam çoğunluğu kimlerdir?
20 B. Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu (Çeviren: Metin Kıratlı), 2. baskı,
TTK Yayını, Ankara 1984, s.250.
21 A. Davudoğlu, Stratejik Derinlik (Türkiye’nin Uluslararası Konumu), Birinci
Basım, Küre Yayınları, İstanbul 2001, s.69.