doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

ATATÜRK’ÜN ASYA SİYASETİ ÜZERİNE
BAZI YENİ DÜŞÜNCELER
Prof. Dr. Seyfullah ÇEVİK *
Kurtuluş Savaşı’nın 1919-1920 tarihleri arasındaki ilk döneminde
Atatürk’ün başlıca amacı, Anadolu hareketinin birliği ile siyasi
ve askerî teşkilatlanmasını sağlamaktı. Bu çerçevede toplanan Erzurum
ve Sivas kongreleri, hareketin siyasi yapısını oluşturmak amacını
güdüyordu. Kurtuluş Savaşı’nın hedeflerini çizen Misak-ı Millî
de böylece oluşmaktaydı. İçe yönelik böylesine bir hareket halinde
olunurken dışa karşı da kazanılan askerî başarılara paralelolarak bir
dış politika oluşturulmaktaydı. Bu bağlamda Doğu cephesinde Ermenilere
karşı askerî zafer elde edilip 2 Aralık 1920’ de Gümrü Barış
Antlaşması yapılırken güneyde Fransa yenilgiye uğratılmış ve 20
Ekim 1920’de Ankara Antlaşması imzalanmıştır. İtalya Anadolu’dan
çekilmek zorunda kalırken, Batı cephesinde I. İnönü, II. İnönü ve
Sakarya zaferlerinden sonra Anadolu’nun askerî gücü giderek ortaya
çıkmıştı. 9 Eylül 1922’deki zaferle ise Kurtuluş Savaşı’nın askerî
aşaması tamamlanmış oluyordu.
Bu zaferler kazanıldıkça Anadolu’nun diplomatik durumu da
güçlenmekteydi. Nitekim müttefik devletlerin I. İnönü zaferinin hemen
ardından 21 Şubat 1921’de Londra’ da bir konferans düzenlemeleri
ve buna Anadolu temsilcilerini de davet etmeleri, Anadolu
hareketinin diplomatik başarısının önemli göstergesiydi. Anadolu
hareketi askerî bakımdan başarılar gösterdikçe ve siyası alanda
mesafe aldıkça, Sovyet rejimi ile olan ilişkisi de kişiliğini bulmaya
başlamıştı. Sovyetler, Anadolu hareketinin özelliğini anladıkça iliş-
* Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektör Vekili.