doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

348
YUSUF SARINAY
Venizelos’un giriştiği siyasi bir manevradan ibarettir.
Venizelos’un Barış Konferansı’ndaki bu politikası Pontus faaliyetlerinde
herhangi bir duraklama ve yavaşlamaya yol açmamış,
aksine onu tepkiyle karşılayan diğer Pontus temsilcileri daha aktif
bir politika takip etmeye başlamışlardır.
Venizelos’un politikasına karşı girişilen bu protestolara paralel
olarak, Konstantinides ile Oeconomou Paris Barış Konferansı’na
verdikleri ortak muhtırada Kafkasya’dan Sinop’un batısına kadar
uzanan topraklarda bağımsız bir Pontus Cumhuriyeti kurulmasını
istemişlerdir. 35 Avrupa’daki Pontusçuluk faaliyetlerinin öncülüğünü
Konstantinides yaparken, Türkiye içindeki faaliyetleri de Patrikhane
ile birlikte Trabzon Metropoliti Hrisantos yürütüyordu. Nitekim
Şubat 1919’da İstanbul’da Patrikhane tarafından düzenlenen Pontus
Kongresi’nde, kendi kaderini tâyin, bağımsızlık ve daha sonra ise
Pontusun Yunanistan’a ilhak edilmesi kararlaştırılmıştır. 36 Bu kongrede
Paris Barış Konferansı’na Türkiye Rumlarının isteklerini sunmak
üzere Patrik vekili Droteos başkanlığında bir heyet seçilmiş,
Hrisantos’da bu heyete dahil edilmiştir. 37
Hrisantos Paris’te Venizelos ile birkaç kez görüştükten sonra
onun fikirlerine karşı çıkarak 2 Mayıs 1919’da Barış Konferansı’na
Pontus’la ilgili muhtırasını vermiştir. Bu muhtırada; Trabzon’un tamamı,
Sivas ve Kastamonu vilayetlerinin bir kısmı ile Amasya, Sinop
ve Karahisar sancaklarını kapsayan Pontus bölgesinin 600 binden
fazla Rum’u barındırdığı, bu sayıya Güney Rusya ve Kafkasya’ya
göç etmiş olan 250 bin Rum’un da dahil edildiği zaman Pontus’daki
Rum sayısının 850 bin olacağı, aynı bölgede farklı kökenlerden 836
bin Müslümanın yaşadığı belirtilmektedir. Rusların Trabzon’u işgali
öncesinde Vali Cemal Azmi Bey’in şehrin yönetimini kendisine teslim
ettiğini, bu bölgede ancak 78 bin Ermeninin yaşadığını belirten
Hrisantos, bu şartlar altında Pontus’un bağımsız bir devlet olması
gerektiğini vurgulamaktadır. 38
Paris Barış Konferansı nezdinde Doğu Karadeniz bölgesi için
verilen nüfus istatistiklerinin farklı ve abartılarak verildiği dikkati
şebbüsleri”, I. Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, s. 79.
35 Yerasimos, a.g.m., s. 49.
36 Dünya Pontus Hellenizmi 2. Kongresi, s. 16.
37 Bayar, a.g.e., c. V, s. 1459-1460.
38 Metin için bkz. Pontus Meselesi, s. 107-110.