doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

LAİKLİK VE TÜRK LAİKLİĞİNDEKİ UYGULAMALAR 407
Kemal Atatürk’ün deyişi ile “Türkiye’de sosyal şartlar yeterli bir
olgunluğa ulaşıncaya, din hakkındaki bilgi her türlü hurafelerden,
bâtıl itikatlardan uzak, saf bir sezişe, insan gönlünü dolduran ince bir
anlayışa varıncaya kadar” olağanüstü bir kamu düzeni tedbiri olarak
devlet din işlerini düzenleyecektir. Esasen her ülkenin laikliği, o milletin
sosyal, kültürel ve tarihî şartlarına göre farklı şekilde yapılanır;
yani tek tip bir laiklik yoktur.
Burada bir hususa açıklık getirmekte yarar vardır. Devlet ve din,
karşılıklı birbirlerine karışmayacak ve saygılı olacaklardır ve devlet,
kesinlikle din esaslarına dayandırılmayacaktır; ama devletin de laik
hukuk ve laik ahlâk anlayışını koruma zorunluluğunun yanında vatandaşlarının
da her türlü hak ve hürriyetlerini teminat altına alma
ve onların tarihî, sosyal ve kültürel birikim ve değerlerine saygılı
ve hoşgörülü olma ve hattâ bu ihtiyaçlarına cevap verme zorunluluğu
da vardır. Özellikle Türkiye Cumhuriyeti, baştan itibaren tarihî,
siyasi, sosyal ve kültürel şartları açısından, kendine özgü bir laik
sistemi benimsemiştir. Bu açıdan Atatürk’ün laikliği ilmîlik; dini
devlet işlerine ve siyasete karıştırmamak; dinin bir takım siyasetçiler
veya softalar elinde bir çıkar aracı olmasına kesinlikle engel olmak;
kimseyi inançlarından dolayı kınamamak, kimseyi ibâdete zorlamamak,
“umumî âdâb ve ahlâka mugâyir” olmamak şartıyla kimsenin
ibâdetini engellememek ve yasaklamamak; ama her ferdi de din ve
diyâneti açısından eğitmek ve öğretmek şeklinde tarif edilebilir.
Esasen devlet olarak ülkemizin tarihî, sosyal ve kültürel şartları
açısından bir hususa daha dikkat edilmelidir. Bilindiği gibi Atatürk
Millîyetçiliği, derin ve köklü bir tarih şuuruna, kültür birliğine,
güçlü gelenek ve göreneklere dayanır. Bu durumda Türk tarihini,
Atatürk’ün çizdiği hedefler içinde, olayları, destanları, yükseliş ve
alçalış dönemlerindeki seyri ile tanımak, hissetmek ve benimsemek,
ancak Türk Milletinden olmakla ve onun hamâsî ve manevî
dünyasını anlayıp yaşamakla mümkün olur. Söz gelişi, ‘‘Gâzî” ve
“Şehîd” gibi iki önemli İslamî kavramın mâhiyetini bilmeyen kimseye,
bu kavramlardaki yüce anlamı hissettirmek ve en önemlisi, bu
milletin Atatürk’e neden gönülden ve resmen “Gâzî” ünvanını verdiğini
anlatabilmek ve duyurabilmek mümkün değildîr. Aynı şekilde
Türk insanına tarih, edebiyat, âdâb-ı muâşeret, gelenek ve görenek
ve benzeri bilgilerin lâyık-ı vechile verilebilmesi için de İslam dini
hakkında yeterli bilgilerin öğretilmesi gerekir. Şöyle ki, İslamiyeti