doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

Laiklik
LAİKLİK VE TÜRK LAİKLİĞİNDEKİ
UYGULAMALAR
Prof. Dr. Ethem Ruhi FIĞLALI*
Ülkemizde yapılmış olan çalışmalarda laiklik, ana hatlarıyla ya
din işleriyle devlet işlerinin ayrılması; ya devletin ülkede maruf ve
müesses dinlere karşı tarafsızlığı, herhangi bir din ve mezhebin iç
düzenine, ibadet, ahkâm ve erkânına müdahale etmemesi; 1 yahut da
devletin bütün vatandaşların din akîdelerine izin vermesi, fakat hiçbir
dini diğer dinlere tercih etmemesi ve her dine karşı aynı muameleyi
yapması, din ve inanç alanını kişilerin özel işi telâkki ettiği için
dini yasaklamadığı gibi hiçbir dine hiçbir şekilde yardım etmemesi
ve dinlere karşı tarafsız kalması 2 olarak tanımlanmaktadır.
Bu tanımlamalar ise bize laikliğin esasında ne olduğunu değil,
olsa olsa kapsam ve sınırları hakkında bir fikir vermektedir. Sanıyorum
bu durum, dilimize ödünç aldığımız “laiklik” kelimesinin, aslî
vatanında ne ifade ettiği ve nasıl bir macerâ yaşadığının yeterince
tahlîl edilmeyişinden kaynaklanmakta; dolayısıyla zaman zaman
birtakım yanlış anlama ve değerlendirmelerde bulunulmaktadır.
Bildiğimiz gibi laiklik, Avrupadaki devletlerin kilise ile giriştikleri
uzun ve kanlı mücadelelerden sonra ortaya çıkmıştır. Ülkemizdeki
laikliği tam yerine oturtabilmek için, çok özet yollu da olsa laikliğin
Avrupa tarihindeki serüvenini hatırlamakta yarar vardır. Çünkü
bir ülkenin tarihî, coğrafî, siyasi ve sosyal şartları ile ülkedeki
yaygın ve müesses dinin özellikleri, o ülkeye özgü laiklik anlayı-
* Muğla Üniversitesi Kurucu Rektörü T.C. Anayasa, Başlangıç Bölümü.
1 Ali Fuat Başgil, Din ve Laiklik, İstanbul 1962, 14
2 S. M. Arsal, “Teokratik Devlet ve Laik Devlet”. Tanzimat I, İstanbul 1940, 83