doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

ATATÜRK DÖNEMİNDE YÜKSEK ÖĞRETİMİN YENİDEN DÜZENLENMESİ 271
dan zor şartlar altında faaliyetlerini sürdürüyorlardı. Darülfünun’un
bina problemini çözmek isteyen Cumhuriyet hükûmeti İstanbul’un
en önemli binalarından biri olan Osmanlı Harbiye Nezareti binasını
Darülfünuna vermişti. Bugün İstanbul Üniversitesi’nin Rektörlüğü
olan bu binanın üst katlarına Edebiyat ve Hukuk Fakülteleri yerleştirmişti.
Eski Jandarma Komutanlığı binası Eczacılık ve Dişçilik
yüksek okullarına tahsis edilirken, Zeynep Hanım Konağı’nda sadece
Fen Fakültesi ile Yüksek Muallim Mektebi kalmıştı 2 . Böylece
İstanbul Darülfünunu o dönem için mekan bakımından rahat bir ortama
kavuşmuştu.
1919 yılında verilen ilmî özerklik yanında son Osmanlı hükûmeti
kararname ile idari özerklik vermesine rağmen Meclis tarafından düzenleme
yapılmamıştı. Cumhuriyet döneminde bu eksikliği gidermek
isteyen Darülfünun Divanı bir kanun teklifine son şeklini vererek
Maarif Vekaleti’ne göndermişti. Hükûmet tarafından uygun görülen
kanun teklifi TBMM tarafından da kabul edilerek yürürlüğe girmişti.
21 Nisan 1924 tarihinde 394 sayılı kanunla İstanbul Darülfünuna
idari ve mali özerklik tanınarak Darülfünun ve fakültelerinin mülhak
bütçe ile yönetilmesi kararlaştırılmıştı 3 . İstanbul Darülfünunu’na
özerklik veren kanun hazırlanırken bu yasanın ruhuna uygun olacak
tarzda bir talimatnamenin hazırlanması çalışmaları da tamamlanmıştı.
21 Nisan 1924 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından 52 maddelik
bir talimatname kabul edilmişti. Bu talimatname özerklikle uyumlu
bir nitelik taşımakta olup 1919 düzenlemesi ile çok büyük benzerlik
taşımakta idi 4 .
Yeni bir atılım dönemi olan Cumhuriyet devrinde istenilen seviyeye
gelemediğinin farkında olan Darülfünun Divanı 14.04.1929
tarihinde bir ıslahat projesi hazırlama kararı vermişti. Buradaki hedef
laboratuar, enstitü ve seminer çalışmalarına öncelik vererek Avrupa’daki
gelişmiş üniversiteler seviyesine ulaşmak için hazırlanan
taslağa Darülfünun Divanı’nda 16.12.1929 tarihinde son şekil ve-
2 Abdurrahman Siler, Türk Yüksek Öğretiminde Darülfünun (1863-1933), (Hacettepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi),
Ankara 1992, s. 195.
3 Bu kanun için bakınız ; Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin
Gelişimi, I, İstanbul 1950, s. 211-214.
4 Ali Arslan, Darülfünun’dan Üniversiteye, s. 86 vd.