doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

838
ADNAN SOFUOĞLU
çiminde formüle ederken, Baudin, bu iktidarı egemenlik gücü şeklinde
kavramlaştırmıştır. Böylece modern devlet kuramının ihtiyaç
duyduğu egemenlik kavramı da ortaya çıkmıştır. 3
Diğer taraftan modern devlet yani ulusların bir devlet olarak tarih
sahnesine çıkabilmeleri, kendi iç işlerinden sorumlu olma ve kendi
kaderlerini tayin haklarına dayanmaktadır. Bu hak Avrupa’da ilk
defa Otuz Sene Savaşları sonrasında imzalanan 1648 Vestfalya Anlaşması
ile gündeme gelmiştir. 4 Bu gelişme, ulus-devlet sisteminin
ortaya çıkmasına ve zamanla dünyanın siyası çehresinin değişmesine
zemin oluşturdu. Böylece ortaya çıkmaya başlayan millî devlet,
bir yandan yerel otoritelerin bir yandan da Papalık ve imparatorluk
gibi evrensel otoritelerin ortadan kalkmasına, bu gelişmenin sonucu
olarak da modern dönemde Avrupa’da yeni kimliklerin oluşmasına
yol açtı. 5
Bundan sonraki dönemlerde ise, milletleşme sürecine bağlı olarak
mutlak iktidarın, gücün kraldan millete intikali ile millet egemenliği
teorisi ortaya çıkmıştır. 6 Nitekim adlı eserinde ki burada. Bu
3 Berna Türkdoğan; Ulus Devletler ve Avrupa Birliği; (H.Ü. Atatürk İlkeleri
ve Inkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara
2001, s. 13.
4 Kutlu Merih; Ulusal Egemenlik, Demokrasi ve AB, www. Turkab.net ; Oktay
Uygun; “Küreselleşme ve Değişen Egemenlik Anlayışının Sosyal Haklara Etkisi”,
Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 20, Ankara 2003. ; Ayrıca Vestfalya Antlaşması
için bkz. Oral Sander; Siyasi Tarih, İlk Çağlardan 1918’e, 7. Baskı,
Ankara 1999, s. 88-90.
5 Onur Öymen; Ulusal Çıkarlar, 2. Baskı, İstanbul 2005, s. 30-32 ; Nitekim
Fransa’da ve İngiltere’de ortak bir devletin çatısı altında yaşamak zamanla
milleti oluşturdu. Yine Almanya ve İtalya Yarımadası’nda kültür alanında
yüzyıllardan beri doğmuş olan beraberlik bilahare Bismark ve Kont Cavour
gibi siyasi önderlerle siyasi birlik haline dönüştürülerek, 1870’li yıllarda Almanya
ve İtalya milli devletleri kuruldu. Feyzioğlu; a.g.e., s. 4 ; Türkdoğan;
a.g.e., s. 19 v.d. ; Fahir Armaoğlu; Siyasi Tarih, Ankara 1975, s. 160 v.d. ;
Sander; a.g.e., s. 194 v.d. Bu gelişme doğrultusunda yani milletleşme sürecine
bağlı olarak, 1500’lü yıllarda Avrupa’da var olan 500’e yakın siyasi birim,
1900 yılına gelindiğinde sadece 25 civarında milli devlete dönüşmüş olacaktır.
Türkdoğan; a.g.e., s. 28.
6 Millet egemenliği anlayışı ile gelişim süreci için bkz. Mehmet Turhan; “Değişen
Egemenlik Anlayışının Hak ve Özgürlüklerin Korunmasına Etkileri ve
Türk Anayasa Mahkemesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 20, Ankara 2003. ;
Mümtaz Soysal; “Değişen Egemenlik ve Meşruluk”, Anayasa Yargısı Dergi-