doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

834
MEHMET EVSİLE
Misak-ı Millînin de tarihî zeminini teşkil etmiştir. Aynı proje Lozan
Barış Anlaşmasında da korunarak Türkiye Cumhuriyetine temel teşkil
etmiştir.
Atatürk, Onuncu Yıl Nutkunda, Türkiye Cumhuriyeti’ni tarif
ederken, temeli, Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü
olan Türkiye Cumhuriyeti ifadesini kullanmıştır. Türkiye Cumhuriyetine
temel teşkil eden kahramanlık boyutunu Birinci Dünya
Savaşı’nda Çanakkale, Kafkas ve Suriye cephelerindeki başarıların
teşkil ettiğini görüyoruz. İkinci olarak yüksek Türk kültürü tabiri
kullanılmaktadır ki bu ifade ile Atatürk, Türk tarihinden aldığı bilgileri
aktarmakta, böylece Türkiye Cumhuriyetini tarihten elde ettiği
tecrübeye dayandırmaktadır.
1936 yılında kendisine sorulan bir soru üzerine de, “Türkiye
Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür” dedikten sonra, “Kültür, bir milletin
bütün tarihî seyrini gösteren bir harekettir. Bugün yaşayan milletler
varlıklarını ispat ve idame için çalışırlar, fakat onların dayanacağı
bir esas, kökünü kendisinden alacağı bir kültürleri bulunmazsa,
temel sağlam olmaz” şeklinde karşılık vermiştir. 7
Başka bir konuşmasında da, cumhuriyetin temeli saydığı millî
kültür ile millî benlik arasındaki ilişkiyi ortaya koyarak, “…bir milletin
saadet olarak algıladığı şey, diğer bir millet için felaket olabilir.
Bundan dolayı bir millet, kendine göre saadet olarak algıladığı bir
şeye ulaşabilmek için kullanacağı vasıtalar ve aletler kendi ruhundan
çıkarsa, o vakit maksada varabilir. Onun vasıta ve aletlerini kullandığımız
zaman gideceğimiz hedef, onun için saadet olmasına rağmen
kendimiz için felakettir” diyerek millî kültürün araştırılması için çalışmalar
yapılmasını istemiştir. 8
Nitekim bu görüşlerini güçlendirecek araştırmalar yapmak üzere
15 Nisan 1931 tarihinde Türk Tarih Kurumu ve 12 Temmuz 1932
tarihinde Türk Dil Kurumu’nu kurmak suretiyle kültür kurumlarının
oluşturulmasına da öncülük etmiştir. 1 Kasım 1936 tarihinde Türkiye
Büyük Millet Meclisi toplanma yılını açarken yaptığı konuşmada,
“…bu iki ulusal kurumun, tarihimizin ve dilimizin karanlıklar içinde
7 Afetinan; Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Türkiye İş Bankası
Kültür Yayınları, Ankara, 1984 (4.Baskı), s.271.
8 Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt:I, s.219.