doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

SALTANATTAN CUMHURİYETE MİLLET EGEMENLİĞİ 839
gelişim süreci içinde Fransız İhtilalinin önderleri ise, Jean Baudin’ci
egemenlik anlayışını, kral yerine millete mal etmişlerdir. Bu anlamda
İhtilal, Rousseau’nun “ Genel İrade” teorisi işlendiği Contrat Sociale
(Toplumsal Sözleşme) eserinde “egemen” dediği “toplum”un
yerine “ulus”u koyarak Fransa’ya önce “ulusal egemenlik” kavramını
ve ardından, kendinden önceki Amerikan İhtilali’nin etkisiyle,
“anayasa” kavramını getirmiştir. 7
Buna göre egemenlik, millet denilen varlığın, toplumun genel
iradesidir. Bu irade üstün iktidar ve güç olarak millete aittir. Egemenliğin
menşei ilahi iradeye değil, millî iradeye dayanmaktadır. 8
Böylece, Amerikan ve Fransız inkılapları, bilahare XIX. Yüzyılın
liberal anayasalar hazırlama akımı, siyasal rejimlerin doğal ya da
tanrı vergisi kurumlar olmayıp insan yapısı olduğunu, yeterli sayıda
insanların bir değişiklik yapılması yönünde anlaşmaya varması
halinde rejimlerin değiştirilebileceğini açıklıkla ortaya koymuştur. 9
si, Cilt 20, Ankara 2003. ; Mehmet Turhan; a.g.m., Anayasa Yargısı Dergisi,
Cilt 20. ; Feyzioğlu; a.g.e., s. 10-13
7 Mümtaz Soysal; “Değişen Egemenlik ve Meşruluk”, Anayasa Yargısı Dergisi,
Cilt 20, Ankara 2003. ; Mehmet Turhan; a.g.m., Anayasa Yargısı Dergisi,
Cilt 20. ; Feyzioğlu; a.g.e., s. 10. ; Bu anlamda, 1789 Fransız “İnsan ve
Yurttaş Hakları Bildirisi”nin üçüncü maddesinde yer alan “egemenliğin özü
esas olarak millettedir. Hiçbir kurul, hiçbir kişi milletin açıkça vermediği bir
otoriteyi kullanamaz” ifadesi ile, yine, 1791 Fransız Anayasası’nda yer alan
“egemenlik tektir, bölünemez, devredilemez ve zaman aşımına uğrayamaz.
millete aittir. Halkın hiçbir bölümü, hiçbir birey bu egemenliğin kullanılmasını
kendisine mal edemez, ” ifadesi örnek olarak gösterilebilir. Feyzioğlu;
a.g.e., s. 13.
8 Feyzioğlu; Atatürk ve Milliyetçilik, Ankara 1986, s. 2-4. ; Eroğlu; a.g.e., s.
5-6. ; egemenlik kavramına farklı yaklaşımlar İç ve dış egemenlik anlayışı
ile ilgili bilgi için ayrıca bkz. Mithat Sancar; “Değişen Egemenlik Sürecinde
Meşruiyet Sorunu ve Anayasal Düzen”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 20,
Ankara 2003. ; Türkdoğan; a.g.e., s. 11-13. ; Diğer taraftan 19. yüzyılda parlamento
krizlerinin ortaya çıkmasıyla Parlamentoların da yanılabileceği görüşü
ağırlık kazanarak egemenlik anlayışını değiştirmeye yani egemenliğin hukuk
kuralları ile insan hakları ile sınırlanabileceği anlayışı ortaya çıkmaya başlamıştır.
Süheyl Batum; Ulusal Bağımsızlığımız Sona mı Eriyor?, Röportajı
Yapan, Zafer Özcan, 05-05-2004, www. İdealhukuk.com.index.asp. Bülten/
makaleler
9 William. H. Mcneill; Dünya Tarihi, Çev. Alâeddin Şenel, 5. Baskı, Ankara
2001, s. 762