doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

656
ESAT ARSLAN
İsmet Paşa devam ediyor:
26 Aralık:
“Azınlıklar alt-komisyonunda Ermenilerin de dinlenmek istediğini
protesto ettik ve delegelerimiz oturuma katılmadılar. Curzon,
olayın kapanmış sayılacağını bildirdi.”
31 Aralık:
“Azınlıklar alt-komisyonu toplandı. Durum belirsiz ve kaygı vericidir.
Fransa ve İngiltere, karşımıza tekrar birlikte çıkabilirler.”
7 Ocak 1923:
“Azınlıklar alt-komisyonunda Müttefikler Ermeni Yurdu, Asuri
Yurdu, Keldani Yurdu’ndan bahsettiler. Rıza Nur toplantıyı terk etti.
Ermeni işini açtıkları zaman sert davranmamız gerekiyor.”
10 Ocak 1923:
“Azınlıklar komisyonu toplandı. Ermeni yurduna kısaca değinildi.
Reddettim. Curzon yumuşak bir konuşma yaptı. Yalnız Hıristiyan
azınlıkların varlığı kabul ediliyor. Azınlıklar işi elverişli biçimde
sona eriyor. Ermeni yurdu da son günlerindedir. Amerikalı hiç karışmadı...İSMET”
19
Böylece Lozan konferansında Ermeni sorunu kapandı. Yalnız
Türkiye’deki Ermeni, Rum ve Yahudi yurttaşlarımız azınlık olarak
kabul edildiğinden Türk vatandaşı Ermenilere de azınlık hakları
tanınıyordu.Süryaniler, Keldaniler gayrimüslim oldukları halde,
yurttaş olarak kabul edilmiş, azınlık olarak kabul edilmemiştir.
Osmanlı’dan devralman mirasta Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler üç
dini azınlık olarak kabul edilmiş ve bu durum maalesef yeni Türk
Devletinde devam etmiştir.
Atatürk, 1 Mart 1923’te Meclis Dördüncü Toplanma Yılını
açarken yaptığı konuşmada şöyle diyordu:
“...Komşularımız Kafkas Cumhuriyetlerine gelince:
Malumunuz olduğu üzere Kars Muahedesiyle aramızda mevcut
münasebat-ı dostane-i hemcivari tarsin ve takviye edilmiştir (Dostça
komşuluk ilişkilerimiz pekiştirilmiştir). Ve yine Kars Muahedesi
ahkâmına tevfikan Tiflis’e izam eylediğimiz heyet-i murahhasa Kaf-
19 Şimşir, Lozan Telgrafları I, s.360, No. 322