doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

ATATÜRK VE PONTUS MESELESİ 353
Samsun-Sivas yolunu kesmeyi ve bölgede Ankara hükûmetine isyan
eden unsurlarla güç birliği yaparak millî hareketin imhasını hesaplamıştır.
Samsun civarında yoğunlaşan Pontus çetelerinin, Yunanistan’ın
bu savaş stratejisi doğrultusunda koordineli bir şekilde hareket ettikleri
görülmektedir. Özellikle İç Anadolu istikametinde Orta Karadeniz
bölgesinde bulunan geçit yolları üzerinde bulunan Ada, Örencik,
Terzili, Düz, Koşaca, Çavşur, Ortaklar, Esenbey vb. köyleri topluca
yakıp yıkarak katliam yaptıkları ve Tokat, Sivas hattına doğru sarktıkları
dikkati çekmektedir. 64
Yunan orduları Ankara istikametinde ilerlerken Yunanlı Subay
Saviyannis İngiliz yetkililerine 1 Mart 1921’de yaptığı bir öneride,
Türk ordusunun Sivas’a kadar kovalanması ve bu arada Yunan ordusunun
Pontus’a çıkarak Rum nüfusunun bulunduğu yerlerde üslenmesi,
daha sonra da Ermeniler’in yardımı ile Sivas ve Erzurum’un işgal
edilmesini teklif edecektir. 65 Bu gelişmeler sırasında 16 Mart 1921
tarihinde Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan Moskova
Anlaşması sonucu, Sovyetlerin Anadolu’ya silah yardımı yapmasının
önlenmesi amacıyla, Saviyannis 7 Haziran 1921’de Türkiye’nin
Karadeniz limanlarının ablukaya alınması için İngiltere’ye yeni bir
teklifte bulunmuş, 9 Haziran’da Yunan Kruvazörü Kilkis, TBMM
hükûmetinin Karadeniz’deki tek güvenli giriş limanı olan İnebolu’yu
bombalamıştır. 66 19 Temmuz’da Samsun ve Giresun önünde dolaşmaya
başlayan Yunan savaş gemileri 20 Temmuz’da Trabzon’u da
topa tutmuşlardır. 67 Büyük taarruz öncesinde de Yunan savaş gemileri
Samsun’u bombalayacaklardır. Batı Anadolu’daki Yunan ilerlemesine
paralel olarak Doğu Karadeniz limanlarına yönelen saldırılar
bölgedeki Rum çetelerini daha da cesaretlendirmiştir. Bu gelişmeler,
üzerine endişeleri giderek artan TBMM hükûmeti, askerî ve idari
açıdan radikal kararlar alarak Pontus çetelerini tamamen etkisiz hale
getirme yoluna gitmiştir.
64 Cicioğlu, a.g.m., s. 236.
65 Yerasimos, a.g.e., s. 65.
66 Sabahattin Özel, Milli Mücadele’de Trabzon, Ankara, 1991, s. 235.; Çapa,
a.g.e., s. 51.
67 Özel, a.g.e., s. 215.