doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

646
ESAT ARSLAN
doksluk hamiliğine soyunmuş, arkasından Panslavizmi örgütlemiş,
ancak yapay uydu devlet yaratımı konusunda pek başarılı olamamıştı.
Ama Avrupa Helen hayranlığı ve Yunan diasporası birlikteliği
ile Yunanistan’ın yapay ulusal devletinin kurulabilirliğini görmüştü.
Şimdi yapılacak olan Kafkaslar bölgesinde yeni bir yapılanmaya
gitmekti. Bu olgu Revan’ın Erivan olma serüveninden başka bir
şey değildi. 1828-1829 Osmanlı Rus Savaşı’nın Rusya açısından bir
başka önemi vardı. Kafkaslardaki Rusya’nın çıkarlarını koruyan bir
başka yapay ulus yaratılmalıydı.Yapay bir ulus yaratmak için nüfusa
ihtiyaç vardı. Bu da Doğu Anadolu’nun içerilerinde azınlıkta
yaşayan ancak Osmanlı’nın Millet-i Sadıkası durumundaki Ermenilerin
göçürülme sorunuyla çözülebilirdi. 1828-1829 Osmanlı Rus-
Savaşı’nda Erzurum’a kadar Doğu Anadolu’yu istila eden Rus Kuvvetleri,
sayılan yaklaşık yüz bin bulan kalabalık ermeni nüfusunu,
yine Osmanlı sınırlarından çok uzaklara, Türkmençay Antlaşması
(22 Şubat 1828) ile İran’dan aldıkları Revan (Revan sonradan Erivan
olmuştur) ve Nahçıvan’a naklediyorlardı. 1 Ruslar, ! 826-1828
Rus-İran savaşının hemen ardından da Azerbaycan’daki pek çok
Ermeni’yi aynı savaş sırasında ellerine geçirdikleri bu topraklara
göçürmeyi başarmışlardı.
Ruslar, İran ve Doğu Anadolu’dan göçürdükleri çok sayıdaki bu
Ermeni nüfusu sayesinde, uzun vadede, ekonomik, siyasi ve askerî
birtakım yararlar sağlamayı düşünüyorlardı. Bu faal Ermeni nüfusu
yeni ele geçirilmiş olan Erivan ve Nahçivan topraklarının ekonomik
olarak ihya edeceği gibi, aynı zamanda Ermenistan vilayetinin
kurulmasına da vesile olacaktı. Bunun yanında, bu Ermeniler
aracılığıyla İran ve Osmanlı Devleti’ne güçlü bir “askerî kordon”
oluşturulacaktı. 2 Bu Rusların geleneksel politikasıydı. Kuşkusuz
dışarıdan getirilen bu nüfus sayesinde ekonomik ve askerî yararlar
başta olmak üzere ileriye dönük çok yönlü yararlar sağlayacağı muhakkaktı.
Ruslar XVIII.Yüzyıl ve XIX. Yüzyılın, başlarında, çeşitli
savaşlar sonucunda ellerine geçirdikleri geniş ve verimli topraklara,
1 Kemal Beydilli, “1828-1829 misaOsmanlı-Rus Savaşı’nda Doğu Anadolu’dan
Rusya’ya Göçürülen Ermeniler”, TTK, Belgeler, XIII/17, Ankara, 1988, s. 12
2 Ufuk Gülsoy, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rumeli’den Rusya’ya
Göçürülen Reaya, İstanbul, 1993, s. 24-25