doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

708
metle Sevastopol’e varmıştır.
DİMİTRİ VASİLYEV
Genel izlenimlere göre, İnebolu ve Sinop’ta bazı vatandaşlar,
Rıza Nur Bey’in Rusya gezisine büyük ilgi göstermiş ve Elçinin sözlerine
göre, Rusya’da tam anlayışa varıldığından ve Rıza Nur Bey’ye
sıcak hüsnükabulün gösterildiğinden çok memnun kalmışlardır”.
Bu bildiride okuduğumuz belgeler, yirmi yıllarında Mustafa
Kemal’in ve Sovyet yöneticilerinin girişimiyle Rusya ile Türkiye
arasında kurulan diplomatik temasların aktif olduğunu bir kez daha
teyit etmektedirler. Bu temaslarda deniz kuvvetlerinin kullanılması,
M.V.Frunze, S.İ.Aralov7 ve K.E.Voroşılov başkanlığındaki Rus
askerî uzmanlarının Türkiye gezileri ve bunlardan önce, yani 19
Mart 1921 tarihinde Türk birliklerinin ve 18. Kafkas Süvari Ordusunun
Daşnaklara karşı ortaklaşa gerçekleştirdiği Batum fethi, iki
devletin o dönemde emperyalizme karşı bir politika güttüğünü göstermektedir.
Rusya’ya gönderilen olağanüstü Türk misyonu başkanı Kurtuluş
Hareketi tarihinde önemli bir iz bırakmamıştır. Mustafa Kenal
Atatürk’ün 1927 yılında okuduğu “Nutuk”ta yer alan belgelerde Rıza
Nur Bey’in birçok siyasi çarpışmaya katılmasından ve millîyetçi ruhundan
bahsedilmektedir, ancak Rıza Nur Bey’in sadece son zamanlarda
bu hale geldiği kaydedilmekte, bir de Rıza Nur Bey Arnavutları
Türklere karşı isyana kışkırtmakla sitem edilmektedir. Öte yandan,
bu sitemin, ulu bir insana özgü bir şekilde, yani saygıyla ve gerçek
diplomatik nezketle ifade edildiğini vurgulamak gerek.
Doktor Rıza Nur Bey’in Rusya’daki Olağanüstü Türk misyonunu
çalışmalarına katılması ve bu diplomatik görişmelerin sonuçları,
Rus tarihi eserlerinde iyice araştırılmamıştır. Misyonla ilgili belgeler
Rus arşivlerinde keşfedilmeli ve iki ülkemizin tarihçileri tarafından
araştırılmalıdır.
Dipnotlar
1. М. Е. Малевинская РГАВМФ (Санкт-Петербург), Особые
миссии советских подводных лодок в Турцию в 1922 г» (по
материалам Российского государственного архива военно-