doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

750
NESRİN TAĞIZADE-KARACA
1920’de İstanbul’un işgali üzerine bir yolunu bularak Ankara’ya gitmiş
ve eşi Adnan Adıvar’la birlikte Millî Mücadelede önemli faaliyetlerde
bulunmuştur. Kızılay hastanelerinde hastabakıcılık yapan,
Hâkimiyet-i Millîye gazetesinde ve eş zamanlı olarak İstanbul basınında
da heyecan yüklü yazılar yayımlayan Halide Edip, Sakarya
Savaşı ve Büyük Taarruzda onbaşı rütbesiyle cephededir ve ayrıca
teftiş için Tedkik-i Mezalim Komisyonu’nun sorumluları arasındadır.
Onun memleket ve kurtuluş edebiyatımızın önemli eserlerinden
Ateşten Gömlek (1922), Vurun Kahpeye (1923) İzmir’den Bursa’ya
(Yakup Kadri-Falih Rıfkı-Mehmet Asım’la beraber, 1923), Dağa Çıkan
Kurt (1922) Millî Mücadelenin efsane sahnelerinin tanıklığından
izler taşırlar. Halide Edib’in, duygu dolu gözlem ve izlenimleri
büyük ölçüde bu eserlerine yansımıştır. 1922’de İkdam gazetesinde
tefrika edildikten sonra 1923’te kitap haline getirilen Ateşten Gömlek,
daha sonraları Türkün Ateşle İmtihanı ismiyle kitaplaşacak olan
anılarının;
“…roman hali olarak düşünülebilir. Millî Mücadele’yi konu
alan ilk Türk romanı ve Millî Mücadele esnasında yayımlanan ve
dönemini işleyen tek Türk romanı özelliğini taşıyan eser, bu kesiti
işleyen Türk romanları içinde en güzellerinden biridir. Ayşe, İhsan
ve Peyami arasında teşekkül eden bir ezeli aşk üçgeni etrafında hem
bireysel hem toplumsal anlamda giyilen ‘ateşten’ bir gömleğin anlatıldığı
bu roman, Peyami’nin bireysel muhtevadan millî muhtevaya
doğru psikolojik değişimini de içerir.” (Bekiroğlu 1999, 76)
Halide Edib gibi Yakup Kadri de, aynı dönemi yaşayan, aynı
olaylara tanıklık eden ve kalemiyle bunları ölümsüzleştiren bir isimdir.
Yakup Kadri’nin Halide Edib’e hayranlığı Mütareke Devri ve
sırasında artar ve her ikisi de Millî Mücadele şartlarında karşılaştıklarında,
birbirlerini daha yakından tanıyarak duygu ve düşünce
dünyalarını açarlar. Ortak düşünceleri, “bu viran yurdun, tozundan
toprağından” yepyeni bir edebiyat çıkacağıdır. Yakup Kadri, Sakarya
Zaferi öncesi Ankara’ya gittiğinde Halide Edib’in Kalaba’daki,
Ankara’ya gelen hemen herkesin ziyaret ettiği küçük evinde kalır.
Halide Edib ona küçük bir oda hazırlamıştır. Uzun uzun sohbetleri,
istişareleri olur. Yakup Kadri, ‘Ateşten Gömlek’ adlı bir roman yazarak
Millî Mücadeleyi ölümsüzleştirmek düşüncesini açar. Bu isim,