doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

244
SÜLEYMAN BEYOĞLU
önemli bir gelişme karşısında bile halkı sükûnet ve ağır başlılığını
korumaya daveti dikkate şayandır. 27
Mustafa Kemal, 24 Nisan 1920’de mecliste yaptığı konuşmada
azınlıkların Müslümanlarla eşit olması gerektiğini, dolayısıyla onlara
ayrıcalıklar verilemeyeceğine şöyle değinmiştir: “Gayrimüslim
unsurlar azınlıklar adı altında bütün dünyanın söz konusu ettiği ve
bilhassa bizim memleketimizi ilgilendirdikçe pek büyük önemle
nazar-ı dikkate alınan bir meseledir. Tabi ki bu meselede bir esas düşünmek
lazımdır ve o zaman da lazım idi. Kongrenin ortaya koyduğu
esas gereğince gayrimüslim unsurlara, Müslüman unsurlara verilmiş
olan hukuku vermekten ibaret olacaktır ve bundan daha tabii
bir esas bulamam. Bununla aynı hudut dâhilinde yaşayan insanlara,
kanunlar karşısında eşitliği bahşetmiş oluyordu”. 28
Her safhayı zamanı geldikçe tatbik ettiğini söyleyen Mustafa
Kemal Paşa’nın 1 Mayıs 1920 tarihinde Büyük Millet Meclisi’nin
açılmasından 8 gün sonra sınırları ve ülkeyi oluşturan halka yönelik
fikirleri o dönemde kimleri azınlık olarak görmediğini ortaya koyması
açısından önemlidir. Bunu Meclis’te oluşan tablodan faydalanarak
şöyle ifade etmekte ve azınlık olarak Müslüman olmayanları
algıladığı anlaşılmaktadır. Türk Milleti’nin oluşturan unsurlar hakkında
yaptığı bu konuşmasında Mustafa Kemal’in millîyet ve vatandaşlık
anlayışını da açıkladığını görmekteyiz.
“Efendiler, konunun bir daha tekrarlanmaması ricasıyla bir iki
noktayı arz etmek isterim: Burada amaçlanan yüce meclisinizi oluşturan
kimseler yalnız Türk değildir, yalnız Çerkez değildir, yalnız
Kürt değildir, yalnız Laz değildir. Fakat hepsinden oluşan İslam
unsurlardır, samimi bir topluluktur. Bunun üzerine bu yüce heyetin
temsil ettiği, hukukunu, hayatını, şeref ve şanını kurtarmak için azmettiğimiz
emeller, yalnız bir İslam unsuruna yönelik değildir. İslam
unsurlarından oluşan bir kütleye aittir. Bunun böyle olduğunu hepimiz
biliriz. Hep kabul ettiğimiz esaslardan birisi ve belki birincisi
olan sınır konusu tayin ve tespit edilirken, millî sınırımız İskenderun
güneyinden geçer, Doğuya doğru uzanarak Musul’u Süleymaniye’yi,
27 S.Akgül, aynı makale, s. 456.
28 Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, I, s. 30-31; 24 Nisan 1920 tarihinde Mustafa
Kemal’in mecliste Yaptığı konuşma