doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

ATATÜRK VE PONTUS MESELESİ 355
1922 yılının ilk günlerinde Pontus çetelerine bir beyanname yayınlayarak,
kandırılarak dağlara çekildiklerini, kendileri ile birlikte ailelerini
de felakete sürüklediklerini vurgulayarak teslim olmalarını
istemiştir. 73 Yukarıda belirtilen ilk beyannamede teslim olmaları ve
silahlarını da teslim etmeleri için Pontus çetelerine tanınan bir haftalık
sürenin dolmasından sonra, bölgede aramalara başlanmış, sadece
Samsun ve Amasya bölgesinde 2 binden fazla silah ile bir milyon
200 bin mermi toplanmıştır. 74 Gerek hükûmetin çağrısına uymayan,
gerekse aramalar sırasında silahını teslim etmeyen Rumların çoğu
dağlara kaçarak çetelere katılmışlardır. Nurettin Paşa bu iyi niyetli
girişimlerden sonra artık askerî kuvvet kullanmaya mecbur kalındığını
belirtmektedir. 75 Bölgede yapılan genel silah aramasının yanısıra,
Pontus teşkilatının merkezleri olarak bilinen Samsun ve Trabzon
metropolitlikleri ile daha önce de bahsedildiği gibi, Merzifon Amerikan
Koleji’nde aramalar yapılmıştır. Bu aramalarda bulunan Pontus
teşkilatı ile ilgili silah, bayrak, evrak ve ihtilal belgeleri vb. Pontus
faaliyetlerinin boyutlarını ve ciddiyetini bütün çıplaklığı ile ortaya
çıkarmıştır. 76
Bölgedeki Pontus çetelerinin etkisiz hale getirilememesi ve Yunan
ordusunun Samsun bölgesine çıkarılması yolunda geliştirilen
savaş stratejisi karşısında, daha radikal tedbirler alma lüzumu doğmaya
başlamıştır. Bu konuda alınabilecek en radikal çözüm bölgedeki
eli silah tutan Rumların daha güvenli ve emin olan iç kısımlara
nakledilmesi olmasına rağmen, TBMM hükûmeti başlangıçta böyle
bir tedbire karşı çıkmıştır. Nitekim Mayıs 1921’de Yunan ordusunun
Karadeniz sahillerine asker çıkarma ihtimalinin artması üzerine, sahil
kesimlerinde yoğun olarak yaşayan Rumların düşmana dayanak
teşkil etmesini önlemek amacıyla 29 Mayıs 1921 tarihli Dahiliye
Vekaleti’nin sahildeki eli silah tutan Rumların iç bölgelere sevkedilmesi
isteğini, TBMM Hükûmeti 5 Haziran 1921 tarihli toplantısında
uygun görmemiştir. 77 Bunun üzerine tekrar hükûmete başvuran
Dahiliye Vekaleti’nce; Karadeniz’de faaliyete geçen Yunan donan-
73 Çapa, a.g.e. s. 83-84.
74 Pontus Meselesi, s. 387.
75 “Nurettin Paşa Pontusçuları Anlatıyor”, Yakın tarihimiz C. II., s. 226.
76 Geniş bilgi için bkz. Pontus Meselesi, s. 369-385.
77 HTVD, Sayı: 57 (Eylül 196, 6) Vesika: 1304; Özel, a.g.e., s. 235.