doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

480
BİLÂL N. ŞİMŞİR
doğudaki komşularıyla da Saadabad Paktı’nı imzalayacak ve içinde
bulunduğu bölgeyi bir barış ve dostluk bölgesine dönüştürecekti.
Önce Balkanlar’daki gelişmelere kısaca göz atalım.
Balkanlar, bizim coğrafyamızdır. Türkiye topraklarının bir bölümü
Balkan Yarımadası’nda, Trakya’dadır. Bu açıdan Türkiye, bir
Balkan ülkesi sayılır. Tarihimiz Balkanlarlarla ortaktır. Tarihten miras,
Balkanlar’da önemli miktarda Türk azınlıkları vardır. Bu soydaş
kitleler Türkiye’yi Anavatan bilir, gözlerini Türkiye’ye çevirmişlerdir
ve zaman zaman Türkiye’nin Balkan komşularıyla ilişkilerini
etkilerler. Balkanlar, İstanbul’un ve Anadolu’nun savunma kalkanı
gibidir. İmparatorluk döneminde de öyleydi, Cumhuriyet döneminde
de. Çünkü Türkiye’ye tehditler çoğu zaman Batı’dan geliyordu
ve Balkanlarda savaşlar, işgaller, isyanlar, kavgalar, bunalımlar hiç
eksik olmamıştı. Şair Abdülhak Hâmid’in ifadesiyle, “Balkanların
tarihi al kanlarla yazılmıştı.” Oysa yeni Türkiye, “Yurtta barış, dünyada
barış” ilkesini içtenlikle benimsemişti. Kendi bölgesinde de
barış istiyordu.
Türkiye, daha 1926 yılında tüm Balkan Devletleri arasındaki sınırların
veya statu quo’nun karşılıklı olarak güvence altına alınması
amacıyla girişimlerde bulundu. Balkanlarda, 1925 tarihli Locarno
Antlaşmasına benzer bir toplu güvenlik sistemi kurulmasını arzusunu
dile getirdi. Ancak bu girişimden olumlu bir sonuç çıkmadı,
ortam henüz hazır değildi.
1930’larda Faşist İtalya’dan ve Almanya’dan Türkiye’ye karşı
tehdit ihtimali belirince Balkanlar, Atatürk’ün barışçı dış politikasında
öncelikli bir yer aldı. Atatürk’ün öncülüğünde Balkanlarda bir
ortak güvenlik sistemi oluşturulması yönünde diplomatik hazırlıklara
girişildi.
5 Ekim 1930’da Yunanistan, Türkiye, Bulgaristan, Yugoslavya,
Romanya ve Arnavutluk’un resmi olmayan temsilcileri arasında ilk
Balkan Konferansı toplandı. Ekonomik, teknik, kültürel işbirliği
konularının ele alındığı bu konferansların ikincisi Ekim 1931’de
İstanbul’da, üçüncüsü 1932 Ekimi’nde Bükreş’te, sonuncusu da
1933 Kasımı’nda Selânik’te yapıldı. Fakat toplantılar resmi temsilcilerden
oluşmadığı için somut sonuçlar vermedi.
Resmi olarak ise, önce Türkiye ile Balkan Devletleri arasında